Kasza jęczmienna, jak sama nazwa wskazuje, produkowana jest z nasion jęczmienia. W Polsce ziarno to jest bardzo powszechnie uprawiane, ale niestety aż 75% jego zbiorów przeznaczana jest na pasze dla zwierząt. My najczęściej ziarno to spożywamy w formie kasz oraz… piwa (słody jęczmienne). Niepokojący jest fakt, że w Polsce taka sama część zbiorów jęczmienia przeznaczana jest na kasze, co na produkcję piwa. Chcąc zmienić nieco tę proporcję, przedstawię dziś walory odżywcze kaszy jęczmiennej – proszę nie przypisywać ich alkoholom produkowanym ze słodów jęczmiennych.
Kaszę jęczmienną, w zależności od stopnia rozdrobnienia dzielimy na: pęczak (całe, jedynie wypolerowane i pozbawione łuski ziarno), łamaną – wiejska (to pęczak połamany na kawałki) i perłową – mazurska (pęczak pocięty na kawałki, a następnie wypolerowany). Kasza ta idealnie nadaje się do zup, gulaszy, gołąbków, zapiekanek, sosów grzybowych i budyniów mięsnych.
Czym wyróżnia się kasza jęczmienna na tle innych kasz?
Jest najlepszym źródłem błonnika. Na uwagę zasługuje zwłaszcza pewna jego frakcja o nazwie β-glukan. Jest to błonnik rozpuszczalny w wodzie. Po spożyciu, chłonie duże ilości wody i przez to pęcznieje w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu, po nawet niewielkim posiłku, długo odczuwamy sytość. Szczególną zaletą β-glukanów jest ich niebywała zdolność do obniżania stężenia cholesterolu we krwi. Badania wykazują, że codzienne spożywanie co najmniej 3 g β-glukanu jęczmienia może zmniejszać stężenie złego cholesterolu od 19 do 24%, w porównaniu do osób, których dieta nie zawiera tego ziarna. Dzieje się to w wyniku zmniejszonego wchłaniania cholesterolu i tłuszczu ze zjedzonego posiłku oraz zwiększonego ich wydalania z kałem wraz z kwasami żółciowymi. 100g kaszy jęczmiennej (1 woreczek) dostarcza 4,3 – 5,3 β-glukanu. Warto zaznaczyć, że wyizolowane z pożywenia β-glukany (suplementy diety) nie przejawiają tak silnego działania obniżającego stężenie cholesterolu, jak β-glukany z ziarna w swojej naturalnej formie.
Dodatkowo β-glukan wraz z arabinoksylanami, również obecnymi w kaszy jęczmiennej, korzystnie działają na metabolizm glukozy, zabezpieczając przed drastycznym wzrostem stężenia cukru we krwi. Z tego powodu kasza jęczmienna zasługuje na uwagę osób odchudzających się oraz cukrzyków.
Kolejną zaletą β-glukanów jest ich korzystny wpływ na błonę śluzową jelita. W jelicie są one rozkładane przez bakterie naszej mikroflory. Podczas tego procesu powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (butyrylowy i propinowy), które są pożywieniem dla komórek nabłonkowych jelita grubego. Powstające związki warunkują dobrą kondycję jelita, tj. przyspieszają regenerację po operacjach, zmniejszają stan zapalny i ryzyko powstawania polipów i nowotworów jelita. Od stanu jelita zależy jednak więcej niż nam się wydaje. To właśnie tu ulokowane jest prawie 70% komórek odpornościowych z całego naszego organizmu. Stan odżywienia jelita wpływa więc w znacznej mierze na zmniejszoną podatność na infekcje i zachorowania.
Kasza jęczmienna bogata jest także w różne fitozwiązki, takie jak sterole i tokotrienosterole, które wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi. Inne z tych związków to przeciwutleniacze (kwas felurowy, proantocyjanidyny i katechiny), które mają właściwości przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, antybakteryjne, spowalniające procesy starzenia, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, wzmacniające mięsień i naczynia krwionośne, działają ochronnie na miąższ wątroby, nerki i serce.
Kto powinien spożywać kaszę jęczmienną
– osoby mające wysokie stężenie cholesterolu, chorobę niedokrwienną serca, miażdżycę
– osoby ze stanem zapalnym jelita grubego, po leczeniu przeciwnowotworowym, chore na zespół jelita wrażliwego, osoby po operacji jelita, cierpiące na nieżyt żołądkowo-jelitowy
– osoby z upośledzoną odpornością
Kto powinien unikać kaszy jęczmiennej?
– chorzy na celiakię
– dzieci do 10 miesiąca życia
Dietetyk, mgr Katarzyna Foszner
Kampania sfinansowana ze środków Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych
