Na Mazowszu trwają prace nad uchwałą antysmogową. Do połowy lutego samorządy mają czas na odesłanie do marszałka ankiet, w których podsumują swoje działania służące ochronie powietrza.
Będzie uchwała antysmogowa
Opracowywana właśnie tzw. uchwała antysmogowa pozwoli wprowadzić na terenie województwa ograniczenia lub zakazy dotyczące m.in. kotłów ciepłowniczych. – Uchwała antysmogowa powstanie jeszcze w tym roku – informuje marszałek Adam Struzik. Dokument wskaże m.in. jakie paliwa będą mogły być stosowane, a które zostaną ograniczone. Obecnie trwa analiza stanu środowiska w regionie. Do połowy lutego samorządy przekazują ankiety dotyczące działań podejmowanych na ich terenie w celu ochrony powietrza. Trwa też pozyskiwanie informacji niezbędnych do przeprowadzenia inwentaryzacji urządzeń grzewczych m.in. wykorzystujących węgiel.
Programy ochrony powietrza
Wiele z mazowieckich samorządów od lat inwestuje w proekologiczne rozwiązania, korzystając z wytycznych przyjętych w 2013 r. przez Sejmik Województwa Mazowieckiego w programach ochrony powietrza (obecnie trwa ich aktualizacja). Dokumenty te wyznaczyły na Mazowszu kierunki działań ograniczających emisję szkodliwych substacji, czyli m.in. rozbudowę centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, stosowanie paliw o mniejszej zawartości popiołu, podłączenie do zbiorczej sieci ciepłowniczej odbiorców indywidualnych czy wymianę nieekologicznych pieców. W miastach, w których największym problemem są zanieczyszczenia komunikacyjne, wskazany został rozwój transportu publicznego, tworzenie stref z zakazem ruchu samochodów i kierowanie ruchu tranzytowego poza centra miast oraz budowa systemu parkingów przy dworcach PKP.
– Dane ze stacji pomiarowych WIOŚ pokazują, że największe stężenia pyłu zawieszonego PM 2,5 uśrednione dla tego roku odnotowywane są na stacjach zlokalizowanych pod Warszawą – w Legionowie, Otwocku i Piastowie, ale problem widać również w Siedlcach i samej Warszawie. Analizując dane całoroczne widzimy, że problem pojawia się okresowo we wszystkich strefach województwa mazowieckiego w zależności od panujących w danej chwili warunków atmosferycznych – podkreśla Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych urzędu marszałkowskiego.
Pomocne środki unijne i WFOŚiGW
Szereg samorządów podjęło takie działania, w czym pomogły im środki będące w dyspozycji samorządu województwa np. z WFOŚiGW czy środków unijnych. Dzięki wsparciu z UE w ramach RPO WM 2007-2013 zrealizowano 66 projektów o wartości 325,2 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 164,6 mln zł. Udało się m.in.: przeprowadzić termomodernizacje kilkudziesięciu budynków publicznych. Powstały liczne instalacje solarne, zamontowano pompy ciepła, wybudowano również 6 elektrowni wiatrowych. Również w obecnej agendzie unijnej na lata 2014-2020 w ramach RPO WM zaplanowano podobną pomoc. 88 projektów obejmie m.in. termomodernizacje budynków publicznych, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, budowę parkingów „Parkuj i Jedź” czy budowę tras rowerowych. Dofinansowanie unijne do tych projektów wyniesie ponad 408,8 mln zł. Na ten rok zaplanowano również kolejne nabory na wsparcie projektów, których realizacja ma poprawić jakość powietrza. Do wykorzystania jest ponad 221 mln zł.
Kolejnym źródłem wsparcia jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Tylko w latach 2007-2016 na zadania poprawiające jakość powietrza WFOŚiGW w Warszawie przeznaczył ponad 385 mln zł, dofinansowując tymi środkami blisko 3 tys. zadań. Dzięki tej pomocy samorządy, instytucje oraz mieszkańcy Mazowsza wykonali szereg inwestycji ograniczających emisję zanieczyszczeń do powietrza, takich jak modernizacje kotłowni czy montaż pomp ciepła. Powstały również instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii m.in. kolektory słoneczne czy ogniwa fotowoltaiczne. Przeprowadzono termomodernizację budynków. – Ochronę powietrza traktujemy priorytetowo, dlatego również w tym roku będzie można otrzymać dotacje i pożyczki na inwestycje w tym zakresie, m.in. na modernizację kotłowni czy termomodernizację budynków – informuje Artur Dąbrowski, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie. – Na ten cel tylko w tym roku zarezerwowaliśmy 45 mln zł.
Brak odpowiednich uregulowań na szczeblu rządowym
Niestety, szereg barier – prawnych, technicznych i finansowych utrudnia samorządom skuteczne działania. Chodzi m.in. o brak podstaw prawnych do przygotowywania programów ograniczenia niskiej emisji. Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami oraz Pozwoleń Zintegrowanych i Wodnoprawnych urzędu marszałkowskiego zauważa również, że problemem jest brak możliwości nałożenia przez samorządy wojewódzkie obowiązku realizacji działań naprawczych przez samorządy gminne i powiatowe, ale także niewystarczające regulacje prawne w zakresie kontrolowania osób fizycznych, brak krajowych uregulowań prawnych w odniesieniu do wymagań emisyjnych z instalacji spalania paliw o mocy do 1 MW czy dostępność w handlu węgla niskiej jakości.
