W ramach naszego cyklu „Smaki z łąki” przedstawiamy kolejne trzy rośliny powszechnie występujące na terenie powiatu legionowskiego oraz opisujemy ich możliwe zastosowanie, zarówno w kuchni jak i ziołolecznictwie.
Wrzos
Kwitnie przez trzy tygodnie w okresie od końca lipca do końca września. W zielarstwie wykorzystuje się zarówno ziele jak i kwiaty. Zbiera się je na początku kwitnienia, pod koniec sierpnia. W tym celu należy ścinać gałązki z kwiatami w połowie ich wysokości. Materiał suszy się w przewiewnych i zacienionych miejscach. W suszarkach kwiatu suszy się w temp. 40 st C, a ziele w temperaturze do 60 st. C
Wrzos wykazuje działanie przeciwzapalne (arbutyna), moczopędne, przeciwreumatyczne, uspokajające i napotne, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i działa lekko rozkurczowo. Ziele stosuje się przy schorzeniach dróg moczowych, chorobach nerek i przewodu pokarmowego, przeroście prostaty oraz pomocniczo przy chorobach reumatycznych, chorobach wątroby i bezsenności, przy zaburzeniach krążenia i menstruacji podczas przekwitania.
Odwar z kwiatów
1–1,5 łyżki ususzonych kwiatów należy zalać szklanką gorącej wody. W celach moczopędnych i przeciwzapalnych dla dróg moczowych stosuje się po posiłku, po 100 ml odwaru 2 – 3 razy dziennie. W problemach z układem pokarmowym należy pić odwar przed posiłkami.
Syrop wrzosowy
20g świeżych kwiatów wrzosu,
1 litr wody,
500 g cukru.
Świeże kwiaty zalać dwoma filiżankami wrzącej wody i pozostawić na 24 godziny. Zagotować 1,5 litra wody i rozpuścić w tym cukier. Następnie przecedzić kwiaty wrzosu i wywar połączyć z ugotowanym syropem cukrowym . Całość delikatnie doprowadzamy do wrzenia. Gotowy syrop przelewamy do ciemnych butelek.
Wrotycz pospolity – tylko do zastosowania zewnętrznego
Kwitnie od czerwca do sierpnia. Dawniej stosowany był w celu wywołania poronień, przy stłuczeniach, chorobach skóry, w celu zwalczania pasożytów w przewodzie pokarmowym. Obecnie, ze względu na wysoką zawartośc tujonu, uznawany jest za roślinę trującą i zastosowanie ma jedynie zewnętrzne. Jego zapach przypomina kamforę, co skutecznie odstrasza owady, dlatego używa się go jako repelent na muchy, mrówki, mole, komary i kleszcze. Wrotycz dzięki obecności aksylaryny wykazuje także silne działanie przeciwwirusowe i może być stosowany w celu zwalczania wirusa opryszczki.
W celu odstraszania owadów, czy zwalczania opryszczki zioło należy rozdrobnić, a następnie natrzeć nim skórę. Wrotycz można też zaparzyć, ostudzić i spryskać nim ciało.
Odwar z kwiatów wrotyczu na wszy
1 łyżka kwiatów wrotyczu,
1/2 łyżki ziela macierzanki lub ziela tymianku albo ziela piołunu
Zioła wsyp do garnuszka i zalej 1 szklanką wrzącej wody. Następnie ogrzewaj powoli pod przykryciem do wrzenia (nie gotuj). Odstaw na 15 min i przecedź. Stosuj zewnętrznie w świerzbie i wszawicy. W tym celu należy zwilżyć włosy płynem i zawiązać chustką na 2-3 godz. Następnie głowę umyć i wyczesać gęstym grzebieniem. Po 24 godz. włosy zmyć ciepłym octem i wyczesać gęstym grzebieniem w celu usunięcia gnid. Oba zabiegi powtórzyć po 6-7 dniach. Możliwym skutkiem ubocznym może być podrażnienie skóry.
Żarnowiec miotlasty – do zastosowania zewnętrznego
Kwitnie w maju i czerwcu, owocuje od sierpnia. Ziele żarnowca zawiera takie alkaloidy jak sparteina, sarotamina, lupanina, a także flawonoidy, tyraminę i dopaminę. W większych dawkach roślina uznawana jest za roślinę trującą i z całą pewnością nie powinna być stosowana u dzieci ani kobiet w ciąży czy karmiących. W zielarstwie roślinę stosowano do czasu wyizolowania sparteiny i wprowadzenia jej do leków. Używany był jako środek moczopędny, przeciwobrzękowy, antyarytmiczny. Podawany był przy biegunkach i wymiotach, a także w atonii macicy. Obecnie leki na bazie sparteiny stosuje się przy migotaniu przedsionków, częstoskurczu, zaburzeniach krążenia. Żarnowiec zewnętrznie można stosować przy wrzodach, czyrakach i problemach skórnych. Żarnowca nie wolno podawać kobietom ciężarnym i karmiącym
Napar z żarnowca do przemywania chorej skóry
1 – 2 g wysuszonych pędów, kwiatów lub owoców lub 1-1,5 g zmielonych nasion
150 ml wrzącej wody,
Ususzone zioła zalewa się wrzątkiem, przykrywa na 30 minut, po czym przecedza.
