Apiterapia to dziedzina medycyny niekonwencjonalnej, o której w ostatnich latach mówi się coraz więcej i która zaczyna zdobywać coraz większą popularność.
Czym ona jest? To metoda leczenia różnego rodzaju dolegliwości za pomocą produktów pszczelich – miodu, ale także propolisu, pyłku kwiatowego, mleczka pszczelego, pierzgi, a nawet jadu pszczelego. Jej nazwa wzięła się od dwóch słów – łacińskiego apis (pszczoła) oraz greckiego therapia (leczenie). Przy jakich problemach zdrowotnych może być ona pomocna? Jakie ma zalety?
Apiterapia – co warto o niej wiedzieć?
Najwybitniejszy lekarz medycyny Hipokrates leczył miodem rany i polecał go do robienia maści. Miód podawał w chorobach wątroby i przy stanach gorączkowych. Pozostawił po sobie aż 300 recept miodowych. O zdrowotności miodu dla organizmu ludzkiego wypowiedziało się wielu specjalistów z dziedziny medycyny, homeopatów i pracowników Instytutów Naukowych. Miodem można leczyć: bezsenność, kaszel, skurcze, oparzenia, katar sienny, chorobę wątroby, chorobę płuc, chorobę nerek, schorzenia skóry. Miód stosowany jest przy chorobach serca i układu krążenia, chorobach mięśni i stawów. Oczywiście byłoby błędem w rozumowaniu, że miód leczy wszystko, raczej wspomaga. Z wielkim powodzeniem miód stosowany jest w kosmetyce, daje on zdrowy wygląd, ładną cerę i gładką skórę. Ponieważ miód zbierany jest z różnych kwiatów drzew i roślin, to też i działanie tych miodów jest również różne na poszczególne schorzenia. Oto opis miodów odmianowych:
Miód rzepakowy
Miód rzepakowy ma słomkową barwę, smak słodki, lekko gorzkawy. Krystalizuje dość szybko, drobnoziarniście, zmieniając kolor na biało-kremowy. Rzepak zawiera olejki eteryczne, garbniki, goryczki, flawonoidy, sole mineralne, kwas nikotynowy, witaminy z grupy B, witaminę K, C, kumarynę, saponiny, ślady alkaloidów. Nektar rzepaku jest najbogatszy w aminokwasy – w 100g jego suchej masy znajduje się 9,8% aminokwasów, w tym ponad 50% kwasu glutaminowego. Z uwagi na fakt, że miód rzepakowy zawiera prawie wyłącznie cukry proste z przewagą glukozy jest łatwo przyswajalny. Miód ten stosowany jest w miażdżycy, chorobach wątroby dróg żółciowych oraz stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Odznacza się niską aktywnością antybiotyczną.
Miód akacjowy
Miód akacjowy jest prawie bezbarwny, jasnosłomkowy przechodzący w odcień kremowy, o słabym zapachu kwiatu akacji, słodki. Zawiera dużą ilość fruktozy, co powoduje jego spowolnione krystalizowanie. Po skrystalizowaniu jest gęsty, prawie biały. Miód ten ma zastosowanie w leczeniu nadkwasoty żołądka oraz zaburzeń przewodu pokarmowego. Odznacza się niską aktywnością antybiotyczną.
Miód lipowy
Miód lipowy jeden z najlepszych miodów, jest koloru jasnożółtego, czasami zielonkawożółtego. Smak ma dość ostry z gorzkawym posmakiem, silny zapach kwiatu lipowego. Krystalizuje powoli drobnoziarniście, krupkowato, przyjmuje kolor jasnożółty. Kwiaty lipy zawierają olejki eteryczne np. hesperydynę, garbniki i goryczki, saponiny, kwas askrobinowy, cukry, karoten, dzięki czemu miód lipowy wykazuje działanie napotne, przeciwgorączkowe, przeciwskurczowe, uspokajające, wykrztuśne, słabo moczopędne oraz obniżające ciśnienie krwi, jest stosowany w ostrych i przewlekłych chorobach przeziębieniowych, anginach, zapaleniu zatok bocznych nosa, oskrzeli,
w chorobach dróg moczowych, schorzeniach reumatycznych, oraz nerwicach. Jest zaliczany do miodów o wysokiej aktywności antybiotycznej.
Miód wielokwiatowy
Miód wielokwiatowy ma barwę od jasnokremowej do herbacianej, a po skrystalizowaniu od jasnoszarej do jasnobrązowej. Konsystencja średnioziarnista, zapach silny, podobny do zapachu wosku, a smak słodki, różny w zależności od składu nektaru. Charakteryzuje się niską aktywnością antybiotyczną. Na jego walory odżywczo-lecznicze ma wpływ duże bogactwo i różnorodność roślin miododajnych, z których pszczoły zebrały pożytek.
Miód wrzosowy
Miód wrzosowy ma barwę ciemnobrunatną. W stanie płynnym ma zabarwienie czerwonobrunatne, krystalizuje dość szybko i ma konsystencję drobnoziarnistą. Ma silny aromat przypominający zapach kwiatu wrzosu. W smaku przyjemny, choć mało słodki lekko gorzkawy ostry. Miód wrzosowy stosowany jest w zapaleniach dróg moczowych
i gruczołu krokowego, kamicy nerkowej, dnie oraz zapaleniach jelit i w biegunkach. Charakteryzuje się niską aktywnością antybiotyczną.
Miód malinowy
Miód malinowy wykazuje działa napotnie, rozgrzewające, antyseptyczne, przeciwgorączkowe. Dzięki zawartości kwasów tłuszczowych i betacytosteryny wspomagać może leczenie miażdżycy. Miód malinowy stosuje się w przeziębieniach, schorzeniach górnych dróg oddechowych, nieżycie żołądka i jelit, niedokrwistości oraz prewencyjnie w miażdżycy. Miód malinowy posiada barwę złocistą, smak kwaskowaty, ma zapach malin. Po skrystalizowaniu przyjmuje barwę złocisto-malinową.
Miód mniszkowy
Miód mniszkowy stosowany jest w chorobach wątroby i dróg żółciowych, chorobach reumatycznych, niedokrwistości, schorzeniach żołądkach oraz w stanach wyczerpania psychicznego. Zbiór miodu mniszkowego jest trudny i zależny od warunków atmosferycznych zbierany jest wczesną wiosną. Miód mniszkowy ma barwę jasnobrązową o smaku słodko-mdłym i zapachu kwiatów mniszka lekarskiego. Miód ten zawiera karotenoidy, alkohole trójterpenowe, dużą ilość kwasu askorbinowego, witaminę B2, cholinę, saponiny, proteiny oraz żelazo, potas, mangan i fosfor.
Miód nostrzykowy
Miód nostrzykowy jest miodem najbardziej aromatycznym, ma piękny zapach i zawiera 40% glukozy i fruktozy. Miód nostrzykowy zaleca się jako środek przeciwskurczowy szczególnie w chorobie wieńcowej serca i trombozie naczyń wieńcowych. Miód nostrzykowy stosuje się również jako środek wykrztuśny i uspokajający, w bezsenności, migrenie, nerwobólach i w zespole klimakterycznym. Nostrzyk zawiera kumarynę, kwas kumarynowy, melilotowy, melilotozyd hydrolizujący na kwas kumarynowy i glukozę, pochodne puryny, substancje tłuszczopodobne, białko i olejek eteryczny. Występująca w nim kumaryna przechodzi pod wpływem promieni ultrafioletowych w dwukumarol, środek obniżający ciśnienie krwi oraz działający przeciwzakrzepowo. W naszych warunkach nostrzyk rośnie w stanie dzikim i spotyka się go na suchych, słonecznych wzgórzach, przydrożach i różnych nieużytkach. Z tego też względu odbieranie odmianowego miodu z nostrzyku jest trudne.
Miód gryczany
Miód gryczany ma kolor ciemno-herbaciany do brunatnego, po skrystalizowaniu przybiera nieco jaśniejszą barwę. Ma on wyraźny zapach kwiatu gryki. Krupiec jest gruboziarnisty, przy czym na powierzchni często pozostaje warstwa płynnego miodu. (Krupiec to miód skrystalizowany, natomiast patoka to miód płynny świeżo odwirowany). Miód ten wykazuje znaczną aktywność fosfatazową, polegającą na hydrolizie estrów kwasu fosforowego z glicerolem, cukrami i białkami. Mimo że ziele gryki zawiera rutynę nawet do 5%, to w miodzie dojrzałym już jej nie stwierdzamy, ponieważ ulega rozkładowi w procesie dojrzewania miodu. Posiada natomiast dużo witaminy C do 120 mg. Miód gryczany odznacza się wysoka aktywnością antybiotyczną. Stosowany jest w prewencji i leczeniu schorzeń układu krążenia, szczególnie na tle miażdżycowym.
Miód nawłociowy
Miód nawłociowy oprócz niezwykłych walorów smakowych, odznacza się wieloma właściwościami leczniczymi. W stanie płynnym ma jasnożółtą barwę (od słomkowożółtej, po jasnobursztynową). Dość szybko się krystalizuje. Po tym procesie zmienia kolor na jaśniejszy, a jego konsystencja staje się kremowa. W smaku jest słodki, jednak wyczuwalna jest charakterystyczna kwaśnawo-gorzka nuta. Ma przyjemny zapach kwiatów nawłoci. Miód nawłociowy zawiera flawonoidy – głównie rutynę i kwercetynę, które poprawiają ukrwienie żył kończyn dolnych i nerek. W jego skład wchodzą także olejki eteryczne, garbniki, kwasy organiczne i substancje śluzowe. Zawiera też substancje bakteriobójcze, witaminy i sporą ilość mikroelementów. Właściwości miodu nawłociowego doskonale sprawdzają się w leczeniu dróg moczowych i skąpomoczu. Łagodzi również objawy kamicy nerkowej. W jego składzie znajduje się wiele substancji odżywczych, które poprawiają ukrwienie narządów wewnętrznych oraz kończyn dolnych. Obecna w nim rutyna uszczelnia naczynia krwionośne, natomiast kwercetyna ma właściwości przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne. Z tego powodu miód niezwykle korzystnie wpływa na ciśnienie tętnicze krwi i często je obniża. Polecany jest także w celu wzmocnienia mięśnia sercowego. Podobnie jak miód wrzosowy, jest również wykorzystywany w leczeniu przerostu prostaty. Systematycznie przyjmowany wspomaga leczenie stawów. Stany zapalne łagodzą także seskwiterpeny, garbniki i substancje śluzowe. Miód wykazuje również właściwości moczopędne ze względu na obecność flawonoidów i saponin. Składniki te działają także przeciwbakteryjnie. Odznacza się on wysoką aktywnością antybiotyczną, różniącą się niewiele w zależności od czasu pozyskania i terenu. Warto wzmacniać się nim w okresie jesienno-zimowym, kiedy jesteśmy najbardziej narażeni na przeziębienia i inne infekcje. Dzięki właściwościom antyseptycznym, żółciopędnym i wzmacniającym organizm, stosowany jest także w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych i dróg żółciowych. Miód nawłociowy powinny również spożywać osoby narażone na dużą ilość stresu i wyczerpanie fizyczne organizmu. Regularne stosowanie miodu pozytywnie wpływa na wygląd i kondycję skóry. Miód nawłociowy sprawdza się również w kuchni, jako dodatek do wielu potraw i w formie sporządzonego napoju do picia. Ze względu na dużą aktywność biologiczną należy przechowywać go w niższej temperaturze niż pozostałe rodzaje miodów. Warto też pamiętać, że miód zachowa swój naturalny aromat tylko wtedy, gdy będzie szczelnie zamknięty. W przeciwnym razie w krótkim czasie przejmie inne zapachy.
Miód faceliowy
Miód faceliowy ma jasnożółty kolor, wyglądem przypomina miód rzepakowy, ale jego smak i aromat jest bliższy miodowi akacjowemu. Jest przyjemny i delikatny dla podniebienia, jednak bardziej aromatyczny niż akacjowy, posiada także lekki, ledwo zauważalny, kwaskowaty posmak. Krystalizuje na jasno-kremowo lub prawie biało. Doskonale wzmacnia organizm. W zapobieganiu przeziębieniom oraz stanom zapalnym górnych dróg oddechowych i zwalczaniu ich może być stosowany z równym skutkiem jak miód rzepakowy. Zaleca się go spożywać po ciężkiej pracy fizycznej i wzmożonym wysiłku intelektualnym. Nadaje się do wspomagania leczenia chorób układu pokarmowego: nieżycie żołądka, wrzodach żołądka i dwunastnicy, problemach z wątrobą, trzustką i woreczkiem żółciowym. Podobnie jak inne jasne miody nektarowe może pomóc przy leczeniu chorób układu krążenia, niewydolności mięśnia sercowego miażdżycy, a także nadciśnieniu tętniczym. Pomaga przy leczeniu astmy oskrzelowej.
Wykład – 24 lutego
24 lutego w sali widowiskowej Legionowskiego Ratusza o godz. 12:00. odbędzie się wykład Ks. dr Eugeniusza Marciniaka pt.: „Produkty z ula dla zdrowia i urody”. Podczas spotkania będzie można zakupić produkty pszczelarskie oraz książki z autografem prelegenta.
Ks. dr Eugeniusz Marciniak, po powrocie z Francji, przez kilkanaście lat prowadził sekretariat Komisji Episkopatu ds. Rolników, będąc równocześnie dyrektorem Wydawnictwa Duszpasterstwa Rolników. Jest autorem kilkunastu książek, głównie o tematyce pszczelarskiej, książeczek dla dzieci oraz kilkuset artykułów. Był też pomysłodawcą i redaktorem Kalendarza Rolników, a obecnie Kalendarza Pszczelarza Polskiego. Przez kilka lat był redaktorem naczelnym „Pszczelarza Polskiego”. Na terenie całej Polski, prowadzi wykłady i prelekcje na temat apiterapii. Od ponad 50 lat jest czynnym pszczelarzem prowadząc dość dużą pasiekę.
/-/ Ewa Milner-Kochańska
Naczelnik Wydziału Zdrowia Publicznego i Spraw Społecznych
