Otrzymanie pomocy prawnej z urzędu jest możliwe w ramach postępowania sądowego. Sąd przyzna mecenasa z urzędu, jeśli zostaną spełnione określone warunki.
Jakie należy spełnić warunki, aby sąd przyznał nam mecenasa?
Osoba, która chce skorzystać z takiej pomocy musi spełnić dwa warunki. Pierwszym z nich jest stopień skomplikowania sprawy, tzn. że dane postępowanie jest długotrwałe, zawiłe i wymaga szczególnej wiedzy z zakresu danej dziedziny prawa. Drugim warunkiem jest wykazanie, że nie jesteśmy w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia mecenasa bez uszczerbku koniecznego dla siebie i rodziny.
Jak powinniśmy wykazać, że nie jesteśmy w stanie ponieść takich kosztów?
Podstawowym dokumentem jest formularz: „Oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania”. Formularz jest dostępny w każdym sądzie, można też wydrukować ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. Oświadczenie powinno zostać wypełnione w całości, zgodnie z instrukcją. Nie wolno pozostawiać żadnych niewypełnionych pól, w takich przypadkach sąd będzie wzywał do uzupełniania wymaganych danych. Do takiego oświadczenia nie jest konieczne dostarczanie dodatkowych dokumentów, ale z doświadczenia wiem, że warto dołączyć np. kserokopię decyzji o niepełnosprawności, zaświadczenie od lekarza o stanie zdrowia, czy też załączyć inne istotne dokumenty. W przypadku gdyby sąd miał wątpliwości co do naszego stanu majątkowego, może nas poprosić o przesłanie kopii ostatniej deklaracji PIT, czy też wydruku z wszystkich rachunków za np. 6 miesięcy.
Jak napisać wniosek o wyznaczenie mecenasa z urzędu?
Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Sugeruję, aby taki wniosek został złożony przed wyznaczonym dniem rozprawy, aby sąd miał czas na zapoznanie się z wnioskiem. Musimy też przestrzegać zarzutu strony przeciwnej przed tzw. celowym przedłużaniem sprawy, dlatego złożenie w ostatniej chwili takiego wniosku może skończyć się jego oddaleniem. Podstawą odmowy wyznaczenia obrońcy z urzędu nie może być skorzystanie z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. W ramach naszych bezpłatnych porad prawnych w Legionowie udzielamy szczegółowych wskazówek jak złożyć taki wniosek o wyznaczenie mecenasa z urzędu a także pomagamy wypełniać oświadczenia majątkowe.
Czy po wyznaczeniu mecenasa z urzędu musimy być obecni w sądzie?
Ustanowienie pełnomocnika nie powoduje całkowitego braku konieczności stawienia się w sądzie. Sąd ma bowiem prawo wezwać stronę do osobistego stawiennictwa, np. celem przesłuchania– pełnomocnik w takiej sytuacji nie może złożyć zeznań za stronę.
W jakich przypadkach sąd wyznacza sam mecenasa urzędu?
W sprawach z zakresu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego sąd ma obowiązek (bez wniosku w tym przedmiocie) ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu, gdy postępowanie dotyczy osoby przyjmowanej do szpitala psychiatrycznego lub domu pomocy społecznej bez jej zgody, bądź osoby przebywającej w tych placówkach bez swojej zgody.
Co zrobić, gdy sąd oddali nasz wniosek o mecenasa z urzędu?
W takich przypadkach przysługuje stronie zażalenie, które należy złożyć terminie 7 dni od dnia otrzymania postanowienia z uzasadnieniem. Zażalenie jest zwolnione od obowiązku ponoszenia opłat sądowych.
Czy sąd udziela pomocy prawnej w „prostych sprawach”?
Generalnie nie ma wyznaczonego katalogu zamkniętego spraw, w których sąd udziela nam pomocy, a w których odmawia. Uważam, że to, co dla sądu i dla profesjonalnego prawnika strony przeciwnej jest proste, nie oznacza, że jest proste dla obywatela, który nie funkcjonuje na co dzień z tematyką prawną. Sądy udzielają pomocy prawnej w każdej sprawie, jeżeli tylko jesteśmy w stanie wykazać swoją nieporadność.
Kiedy można złożyć wniosek o wyznaczenie mecenasa z urzędu?
Wniosek o wyznaczenie mecenasa na koszt Skarbu Państwa można złożyć na każdym etapie postępowania sądowego. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby taki wniosek został złożony przed wszczęciem takiego postępowania.
Jakie są procedury sądu po udzieleniu nam pomocy prawnej?
Sąd wydaje postanowienie w przedmiocie wyznaczenia mecenasa z urzędu w osobie radcy prawnego lub adwokata. Postanowienie jest przesyłane do Okręgowej Izby Radców Prawnych lub Okręgowej Rady Adwokackiej w celu wylosowania konkretnego pełnomocnika, który udzieli Państwu pomocy prawnej. Organ samorządowy przesyła informacje mecenasowi i powiadamia o toczącej się sprawie, zobowiązując go do kontaktu z klientem.
Czy mamy podjąć samodzielnie kontakt z mecenasem?
W zasadzie nie ma takiej konieczności, ale dla dobra sprawy jeżeli po stronie mecenasa nie będzie kontaktu, można podjąć kontakt samodzielnie i rozpocząć współpracę. Obowiązkiem wyznaczonego mecenasa jest zapoznanie się ze sprawą i podjęcie odpowiednich działań na rzecz swojego klienta.
Co zrobić, gdy wyznaczony mecenas nic nie robi?
W pierwszej kolejności zalecam spotkanie z mecenasem i wyjaśnienie tej sytuacji. W niektórych przypadkach na danym etapie sadowym nie ma konieczności sporządzania pism procesowych, czy też składania wniosków dowodowych, np. w przypadku gdy klient samodzielnie zadbał o wszystkie dowody i wykonał wszystkie czynności przed sądem. Powielanie argumentacji w pismach procesowych nie jest konieczne dla dobra sprawy. Zdarzają się sytuacje, w których opieszałość występuje po stronie mecenasa. Jeżeli z jakichkolwiek przyczyn klient utraci zaufanie do swojego pełnomocnika, to ma on możliwość złożenia prośby o zmianę mecenasa, przy czym konieczne jest uzasadnienie takiego wniosku.
Czy będę obciążony kosztami sądowymi w sytuacji, gdy wyznaczono pomoc prawną?
Instytucja pomocy prawnej przewiduje przede wszystkim zwolnienie z obowiązku ponoszenia tych kosztów. Koszty udzielenia pomocy prawnej z urzędu są pokrywane w całości przez Skarb Państwa. Jednak należy pamiętać, że w przypadku oddalenia państwa powództwa sąd może obciążyć kosztami zastępstwa procesowego na rzecz strony przeciwnej, w sytuacji gdy strona ta była reprezentowana przez pełnomocnika. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów.
Dla osób, które chciałyby skorzystać z pomocy prawnej, informuję że BEZPŁATNE PORADY PRAWNE organizowane są w poniedziałki w godzinach 16:15-20:15 w siedzibie Kancelarii Radcy Prawnego – ul. Piłsudskiego 33 lok. 402 w Legionowie, III piętro (kontakt telefoniczny do fundacji: +48 724 543 692). Kancelaria jest Lokalnym Punktem Bezpłatnej Pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem Ministerstwa Sprawiedliwości.
Joanna Regent-Cendrowska
Radca Prawny
W razie pytań do artykułu: + 48 669-134-666
