Położenie Serocka jest szczególne. Miasto znajduje się u zbiegu dwóch dużych rzek i w pobliżu skrzyżowania dwóch ważnych dróg krajowych. Powstanie tych szlaków drogowych zawdzięczamy przed wszystkim Jagiellonom, a ich modernizację Rosjanom.
We wczesnym średniowieczu Serock leżał na trakcie na Ruś wiodącym wzdłuż Bugu. W wiekach X–XIV droga o znaczeniu lokalnym biegła z Bródna przez Nieporęt, Zegrze i Serock do Pułtuska. W XIV w. trasa ta uległa wydłużeniu do Makowa oraz Szczytna i od 1353 r. była nazywana „starą drogą wojenną”. Za panowania Jagiellonów w XV w. na drodze tej – w Pułtusku – pojawiła się odnoga w kierunku Różana, Ostrołęki, Łomży i Grodna. W tym samym wieku istniał także drugi trakt wiodący na Litwę, który prowadził także przez Serock. Zaczynał się w Toruniu i prowadził na wschód, prawie przez cały czas wzdłuż Wisły i Bugu.
Przez wieki przebieg dwóch wymienionych traktów wojenno-handlowych na naszym terenie nie uległ większym zmianom. Dopiero w XIX w. Rosjanie, chcąc zapewnić dobrą komunikację Królestwa Polskiego (zaboru rosyjskiego) z cesarstwem, podjęli się korekty przebiegu traktów oraz modernizacji jezdni – powstały wówczas dwuwarstwowe nawierzchnie z tłucznia o łącznej grubości ok. 30 cm.
W latach 1820–1848 zbudowano Trakt Kowieński (inaczej Petersburski, dzisiejsza DK nr 61), a w latach 1832–1835 Trakt Białostocki (dzisiejsza DK nr 62). Przebieg nowych traktów na naszym terenie w zasadzie pokrywał się z istniejącymi drogami, ale były wyjątki. Trakt Kowieński poprowadzono z Warszawy do Zegrza nie przez Nieporęt, a przez Jabłonnę, co wymagało wycinki lasu na sporym odcinku i usypania grobli na dawnym rozlewisku Narwi (odcinek od dzisiejszego wiaduktu w Michałowie-Reginowie do ronda w Zegrzu Południowym). Na Trakcie Białostockim z kolei „wyprostowano” odcinek od Łachy do Wyszkowa. Wcześniej droga do Wyszkowa prowadziła przez Nową Wieś, Popowo, Jackowo i Somiankę. Warto dodać, że powstanie nowych traktów przyczyniło się do budowy stałych mostów drewnianych w Zegrzu (1820) i Wierzbicy (1833).
Oba trakty poprowadzono przez Serock, co wpłynęło na zmianę przebiegu ruchu tranzytowego przez miasto. Wcześniej ruch ten odbywał się bocznymi ulicami i przechodził przez rynek, a teraz trasa biegła prosto – z południa na północ (dzisiejsze ulice Warszawska i Pułtuska). Przy nowej drodze powstał zajazd pocztowy (1824–1828) i wiele innych budynków. Był to również okres brukowania rynku i kilku ważniejszych ulic w mieście (1846–1848).
Na traktach, obsadzanych z obu stron drzewami, panował duży ruch. Dla wygody podróżnych powstawały karczmy, a dla obsługi pojazdów i koni kuźnie oraz stajnie. Z kolei za stan techniczny szos odpowiadali na swoich odcinkach dróżnicy, będący funkcjonariuszami państwowymi. Nadzorowali oni między innymi pracę ekip kamieniarzy naprawiających jezdnię i dbali o odśnieżanie. Chociaż trakty były na bieżąco naprawiane, to poważnego remontu doczekały się dopiero w latach 30. XX w. Największe zmiany nastąpiły wówczas na dawnym Trakcie Kowieńskim, gdyż na odcinku od Jabłonny aż do Serocka położono betonową kostkę – polski wynalazek, tzw. trylinkę. Nawierzchnie asfaltowe pojawiły się dopiero po II wojnie światowej.
Jeśli chodzi o mosty w Wierzbicy i Serocku, to ze względu na nietrwałą drewnianą konstrukcję, były często znoszone przez krę. Pierwszy most stalowy powstał w Zegrzu w 1897 r., a w Wierzbicy dopiero żelbetowy most zbudowany w latach 50. XX w. miał trwały charakter.
Drogi krajowe „odsunęły się” się od Serocka z chwilą wybudowania obwodnicy w latach 2009–2011. Miasto mogło wówczas odpocząć od uciążliwego ruchu tranzytowego i weekendowych korków.
Mirosław Pakuła
Ważniejsze źródła:
M. Jankowiak, Trakt Kowieński na obszarze powiatu legionowskiego, [w:] „Rocznik Legionowski” 2017, t. X,
R. Kowalczyk, Rozwój sieci dróg kołowych w Królestwie Polskim w latach 1815-1918, [w:] „Przegląd Nauk Historycznych” 2004, nr 1,
A. Mickiewicz, Z dziejów Serocka i miast mazowieckich w drugiej połowie XIX w. oraz początku XX w., [w:] S. Jakubczak i R. Lolo (red.), Serock i Mazowsze na przestrzeni wieków. Studia z okazji 600-lecia nadania Serockowi praw miejskich, Serock 2017.
Patroni wydawnictwa:
