Zdarza się, że zakupiony przez nas towar jest zepsuty, uszkodzony lub też, co prawda początkowo działa prawidłowo, ale po pewnym czasie psuje się. Jeśli jest to rzecz mało wartościowa, często przymykamy na to oko, kupujemy po prostu kolejny nowy produkt.
Gorzej jeśli po kilku miesiącach od zakupu psuje nam się pralka, telewizor albo drogie buty, które miały służyć kilka sezonów. W niniejszym artykule zaprezentowane zostaną zagadnienia związane z uprawnieniami dotyczącymi gwarancji i rękojmi, co oznaczają te pojęcia i czego może żądać w związku z nimi konsument.
Co to jest gwarancja?
Gwarancja jest to oświadczenie producenta towaru, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Udzielenie gwarancji na dany towar nie jest obowiązkowe, wynika jedynie z dobrej woli producenta. W oświadczeniu gwarancyjnym powinny znaleźć się informacje dotyczące nazwy i adresu gwaranta, a jeśli jest nim podmiot zagraniczny, także informacje o jego przedstawicielstwie w Polsce, określenie czasu trwania ochrony gwarancyjnej i jej zasięgu terytorialnego, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady a także informacja, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza i nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Oświadczenie to powinno być sformułowane w sposób jasny i zrozumiały dla kupującego i być sporządzone w języku polskim.
Czasami w reklamach telewizyjnych producenci obiecują np. 5 lat gwarancji, zachęcając w ten sposób do zakupu. Czy takie oświadczenia są wiążące?
Tak, ustawa wskazuje, że oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie, zatem takie obietnice są jak najbardziej wiążące, tak samo jak dołączone do produktu oświadczenia pisemne i możemy domagać się uprawnień z nich wynikających.
Na jaki okres może zostać udzielona gwarancja?
Okres, na jaki zostanie udzielona gwarancja, zależy od dobrej woli producenta. Ustawa nie wskazuje okresu minimalnego ani maksymalnego. Jeśli czas trwania gwarancji nie zostanie określony w oświadczeniu, wynosi on dwa lata od dnia, w którym rzecz została kupującemu wydana.
Do czego uprawnia nas gwarancja, czego możemy żądać od gwaranta?
Uprawnienia wynikające z gwarancji powinny być zwarte w oświadczeniu gwarancyjnym i ich wybór jest uzależniony od decyzji gwaranta. Mogą one polegać między innymi na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług. Producent może zaoferować także inne uprawnienia. Ważne, że ustawa nie określa stałego katalogu uprawnień wynikających z gwarancji, w każdym przypadku zależne są one od decyzji producenta. W związku z tym mogą zostać przewidziane różne wyłączenia odpowiedzialności. O wszystkim z pewnością dowiemy się czytając dokument gwarancji. Jeśli gwarant nie zastrzegł inaczej, gwarancja obejmuje tylko wady wynikłe z przyczyn tkwiących w samej rzeczy.
No właśnie, czy gwarancja zawsze musi mieć postać dokumentu?
Nie. Może ona zostać udzielona w dowolnej formie, jak już wcześniej było wspomniane także w reklamie. Należy jednak pamiętać, że kupujący zawsze ma prawo żądać wydania oświadczenia gwarancyjnego na papierze lub innym trwałym nośniku. Odpowiedni dokument powinien być wydany wraz z towarem. Jego brak nie powoduje, że tracimy uprawnienia wynikające z gwarancji, jednak możemy mieć problemy z ich dochodzeniem, ustaleniem zakresu odpowiedzialności itd.
Jak należy wykonać swoje uprawnienia przysługujące z gwarancji?
Jeśli z oświadczenia gwarancyjnego nie wynika nic innego, chcąc wykonać swoje uprawnienia, należy rzecz dostarczyć na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub miejsca, gdzie rzecz nabyliśmy, chyba że z okoliczności wynika, że rzecz powinna być naprawiona w miejscu ujawnienia wady, np. lodówka, pralka, czy inne duże, ciężkie, trudne w transporcie sprzęty powinny być udostępnione gwarantowi w miejscu, gdzie się znajdują, a więc najczęściej wtedy serwisant przyjedzie do naszego domu.
W jakim terminie gwarant musi wykonać swoje obowiązki wynikające z gwarancji?
Jeśli z oświadczenia nie wynika inny termin, co do zasady niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni licząc od dnia dostarczenia rzeczy przez kupującego. Po wykonaniu obowiązków (najczęściej naprawie rzeczy), powinien ją na swój koszt dostarczyć uprawnionemu.
Co to jest rękojmia i czym różni się od gwarancji?
Rękojmia jest to odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne lub prawne sprzedanej rzeczy. Rękojmia obowiązuje zawsze, nie jest tak jak gwarancja uzależniona od woli producenta, a uprawnienia z niej wynikające są dla wszystkich jednakowe i wynikają wprost z przepisów kodeksu cywilnego. Oświadczenie o skorzystaniu z rękojmi, tzw. reklamację, składamy bezpośrednio sprzedawcy, i z wyjątkiem sytuacji wprost wynikających z przepisów, nie może on nam odmówić jego przyjęcia.
Czy można jednocześnie skorzystać z rękojmi i gwarancji?
Co do zasady tak, kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji, a wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Jeśli kupujący skorzysta z uprawnień gwarancyjnych, termin na skorzystanie z rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Biegnie on dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków gwarancyjnych lub bezskutecznego upływu terminu na ich wykonanie.
Co oznaczają pojęcia wady fizyczne i wady prawne?
Wada fizyczna to niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności może polegać na tym, że rzecz nie ma właściwości, które powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia, nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, szczególnie jeśli przedstawił próbkę lub wzór, nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia albo też została kupującemu wydana wstanie niezupełnym. Wada prawna może polegać między innymi na tym, że rzecz nie jest własnością sprzedawcy, np. pochodzi z kradzieży, lub też jest obciążona prawem na rzecz osoby trzeciej, o czym kupujący nie wiedział.
Jakie uprawnienia ma kupujący z tytułu rękojmi?
Kupujący po wykryciu wady może żądać od sprzedawcy wymiany rzeczy na nową, naprawy, obniżenia ceny albo odstąpić od umowy, jeśli wada jest istotna. Wybór działania leży po stronie konsumenta, jednak sprzedawca może zaproponować inne rozwiązanie, zależnie od okoliczności. Propozycja sprzedawcy może być wiążąca, jednak zawsze należy to rozpatrywać w zależności od tego czy wada jest istotna, czy towar był wcześniej reklamowany oraz czy wada może być w łatwy sposób usunięta.
Jaki jest okres odpowiedzialności z tytułu rękojmi?
Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi przez dwa lata od daty wydania rzeczy ruchomej, zaś w przypadku nieruchomości przez 5 lat. W przypadku towarów używanych sprzedawca może ograniczyć swoją odpowiedzialność maksymalnie do roku. Co ważne dla konsumentów, przez pierwszy rok rękojmi prawo przewiduje domniemanie, że rzecz była wadliwa już w momencie sprzedaży, natomiast po upływie roku ciężar udowodniania tego faktu spoczywa na kupującym, dlatego ważne jest, aby z wykonywaniem uprawnień reklamacyjnych nie zwlekać. Co także istotne, sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący w momencie zakupu wiedział o wadzie.
Składam sprzedawcy reklamację i co dalej, ile ma on czasu na jej rozpatrzenie?
Sprzedawca powinien ustosunkować się do reklamacji konsumenta w ciągu 14 dni. Jeśli w tym terminie tego nie zrobi, przyjmuje się, że żądanie w całości uznał za uzasadnione.
Dla osób, które chciałyby skorzystać z pomocy prawnej, informuję że BEZPŁATNE PORADY PRAWNE organizowane są w poniedziałki w godzinach 16:15-20:15 w siedzibie Kancelarii Radcy Prawnego – ul. Piłsudskiego 33 lok. 302 w Legionowie, II piętro (kontakt telefoniczny do fundacji: +48 724 543 692). Kancelaria jest Lokalnym Punktem Bezpłatnej Pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem Ministerstwa Sprawiedliwości. Możliwe jest również uzyskanie wsparcia finansowego i psychologicznego.
Joanna Regent-Cendrowska
Radca prawny
W razie pytań, kontakt z autorką do artykułu: tel. 669-134-666
