Nasza Historia: Franciszek Buczny (1877–1944) – poseł pierwszego Sejmu Ustawodawczego II RP. Mieszkaniec Łajsk

buczny-glowne

Urodził się 7 kwietnia (26 marca, według obowiązującego kalendarza juliańskiego) 1871 r. w Słupnie, jako syn Józefa i Franciszki z domu Mata. Wkrótce po narodzinach Franciszka rodzina Bucznych przeniosła się do Łajsk. Ich dom znajdował się pośrodku wsi (centralny odcinek dzisiejszej ul. Nowodworskiej). Prowadzili gospodarstwo rolne na dziesięciu morgach ziemi (około 5,6 ha). Szkołę początkową Franciszek ukończył w Wieliszewie. Miał dwoje rodzeństwa. Brat Stanisław został zamordowany w Słupnie podczas napadu, zaś siostra Apolonia wyszła za mąż za Suchenka i również mieszkała w Łajskach.

 

 

Franciszek okazał się utalentowanym muzycznie dzieckiem. Zazwyczaj tylko podpatrywał muzykantów na wiejskich zabawach. Na jednej z takich zabaw został poproszony o przypilnowanie instrumentów przygrywającego zespołu. Korzystając z okazji Franciszek postanowił spróbować swoich sił i zagrać melodię, znając ją tylko ze słuchu. Później samodzielnie zrobił sobie skrzypce, wykorzystując do tego wierzbowe łyko. Wkrótce też zyskał ucznia. Był nim kuzyn Bucznych, niewidomy od urodzenia, Antoni Pokrzywnicki. Matka Antoniego przyprowadziła go do Franciszka z prośbą o nauczenie gry na instrumencie muzycznym, ponieważ według niej miał posiadać „dubeltowy słuch muzyczny”. Franciszek nauczył Antoniego grać na harmonii. Później, po wielu latach, kiedy w wyniku przewrotnych kolei losu Buczny został bez pracy, razem z Antonim stworzyli duet, grając we wsi na sobotnich potańcówkach, a także na miejscowych weselach. Antoni grał na harmonii, Franciszek zaś na skrzypcach, przytupując przy tym dziarsko nogą.

 

W 1908 r. Franciszek Buczny wdał się w zatarg o prawa gminne z rosyjskim naczelnikiem powiatu. Sprawa przybrała obrót tak poważny, że rosyjskie władze chciały Bucznego wsadzić do więzienia. Musiał więc wyjechać z kraju, aby uniknąć aresztowania. Na emigracji spędził dziewięć lat, wróciwszy do Polski dopiero w 1917 r. Od 1908 r. przebywał kolejno w Bremie, Stanach Zjednoczonych (trzy lata) i Rotterdamie.

 

Po powrocie ponownie zaangażował się w działalność na rzecz lokalnej społeczności. Został członkiem Rady Zbożowej w Jabłonnie, spółki „Łączność” oraz miejscowego kółka rolniczego. Był także wiceprezesem szkół początkowych w gminie Jabłonna.

 

W styczniu 1919 r. Franciszek Buczny został posłem na Sejm Ustawodawczy z listy nr 2 Związku Ludowo-Narodowego w okręgu nr 17 (Radzymin, Mińsk Mazowiecki, prawobrzeżna część powiatu Warszawa). ZLN zrzeszał polityków prawicowych o poglądach narodowych (endecja), a także konserwatywnych i chadeckich. W sierpniu 1919 r. jako poseł przeszedł do Klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Pod koniec listopada 1920 r. wystąpił z klubu NZL na znak protestu przeciwko stanowisku zajętemu przez władze klubowe w dyskusji nad Senatem, a następnie 1 grudnia 1920 r. zgłosił akces do PSL „Piast”. Był członkiem Komisji Wojskowej.

Poseł Buczny otaczał troską poselską sprawy naszego regionu, co potwierdzają jego interpelacje złożone między innymi do: Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie systematycznych kradzieży w letniskach podmiejskich Warszawy, Ministra Spraw Wojskowych w sprawie nadużyć wojskowych w gm. Jabłonna pow. warszawskiego, Rządu w sprawie ściągania kontyngentu z okolic zniszczonych inwazją sierpniową 1920 r. na prawym brzegu Wisły, Ministra Wyznań i Oświecenia w sprawie usunięcia nauczyciela szkoły wsi Szamocin gm. Jabłonna pow. warszawskiego, Ministra Spraw Wojskowych w sprawie usuwania lokatorów z mieszkań rządowych, będących pod zarządem wojskowym w okolicy twierdzy Modlina. W 1922 r. ponownie ubiegał się o mandat poselski, ale bez sukcesu.

 

 

Franciszek Buczny ożenił się z Teresą z Jankowskich. Rodzina Jankowskich także wywodziła się z Łajsk, Teresa miała dwóch braci, Jakuba i Tomasza. Małżeństwo Teresy i Franciszka Bucznych miało pięcioro dzieci. Zajmowali się uprawą roli, posiadali 3-hektarowe gospodarstwo w ówczesnym Łajsku. Jednakże Franciszek nie pałał miłością do pracy w gospodarstwie.

Był również urzędnikiem wiejskim – pisał i czytał listy miejscowym niepiśmiennym, nie pobierając za to żadnej opłaty. Prowadził działalność na szczeblu samorządowym ówczesnej gminy Jabłonna, do której administracyjnie należała wieś Łajsk (członek Rady Zbożowej w Jabłonnie, kółka rolniczego, spółki „Łączność”, wiceprezes szkół początkowych w gminie Jabłonna). Zmarł 30 marca 1944 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Wieliszewie.

Krzysztof Klimaszewski