Z początkiem stycznia br. Muzeum Historyczne w Legionowie przeprowadziło badania archeologiczne pozwalające ustalić dokładną lokalizację domu przy ul. Królowej Jadwigi 13, w którym zginęła rodzina Skonieckich. 12 stycznia 1944 r. wspomniana wyżej rodzina stoczyła tu walkę z niemieckimi siłami policyjnymi. Od kul i w płomieniach zginęli wówczas Jan i Władysława Skonieccy, ich 18-letni syn Jerzy, 13-letni wychowanek Władysław Nalazek i niezidentyfikowana kobieta.
Jak informuje Muzeum Historyczne w Legionowie badania muzealne poprzedziła szczegółowa kwerenda archiwalna pozwalająca ustalić położenie dawnej działki nr 532 przy ul. Królowej Jadwigi 13. Następnie jej część została poddana badaniom geofizycznym przez Laboratorium Bio- i Archeometrii działające przy Instytucie Archeologii i Etnologii PAN.
Metodą georadarową wytypowano podziemne struktury mogące odpowiadać pozostałościom poszukiwanego domu. Na tej podstawie na początku stycznia 2023 r. muzeum przeprowadziło badania archeologiczne pod kierunkiem W. Orlińskiego, kierownika Działu Archeologicznego. Pracownicy muzeum założyli dwa wykopy sondażowe. W jednym z nich odnaleźli nieistotne pozostałości po zapleczu budowlanym osiedla „Jagiellońska” z lat 70. i 80. XX w.
W drugim wykopie odsłonili warstwy zasypiskowe zawierające w sobie materiał świadczący o rozegranej tu walce pomiędzy rodziną Skonieckich a siłami niemieckimi. W warstwie sięgającej do głębokości 2.30 m odnaleziono łuski od karabinu Mauser z wybitymi datami: 1937 i 1941, pociski od tej broni, nabój pistoletu Parabellum oraz łódki karabinowe. Do ważnych znalezisk należy zaliczyć niewielki szklany znicz wyprodukowany przez firmę „Veritas Warszawa” w czasie II wojny. Prawdopodobnie został postawiony na miejscu tymczasowego grobu Skonieckich pochowanych tuż obok domu.
W wykopie odnaleziono elementy wyposażenia dawnego budynku, np. zawiasy, zamknięcia okiennic, gwoździe, a nawet fragmenty tynku pomalowanego na czerwono, jak również przedmioty życia codziennego – sztućce oraz porcelanowy kapsel browaru „Haberbusch i Schiele S.A. Warszawa”. W wyniku badań ustalono jednoznacznie miejsce, gdzie stał dom Skonieckich.
Rodzina Skonieckich i ich tragiczna historia
Rodzina Skonieckich, która mieszkała w czasie II wojny światowej w Legionowie współpracowała z Polską Partią Robotniczą (PPR) i należała do komunistycznego podziemia. Ich działalność została jednak odkryta przez Niemców.
12 stycznia 1944 rano dom Skonieckich przy ulicy Królowej Jadwigi został otoczony przez Niemców. Pierwsza miała zginąć żona Jana Skonieckiego, Władysława. Pozostałe osoby przebywające w domu zaczęły się bronić wykorzystując posiadaną broń. Po kilku godzinach siły niemieckie podpaliły dom. Pierwszy z budynku miał wybiec 13-letni Władysław Nalazek, który został zastrzelony. Uciec próbowali również Jan Skoniecki i niezidentyfikowana kobieta, prawdopodobnie łączniczka, jednak oni również zginęli po tym jak zostali wepchnięci przez wroga do palącego się budynku. Ostatni zginął syn Skonieckich, 18-letni Jerzy, który walcząc do samego końca wysadził się granatem nie chcąc wpaść w ręce nieprzyjaciela.
fot. Muzeum Historyczne w Legionowie
