W koszarach w Beniaminowie (Białobrzegach) przez większą część czasu ich istnienia stacjonowały jednostki wojsk łączności. Pierwszą z nich był 2 batalion radiotelegraficzny działający w latach 1924-1939.
Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej wojska łączności czekał okres porządkowania struktur i uzupełniania sprzętu. W 1921 r. powołano trzy pułki łączności z następującymi miejscami dyslokacji:
- 1 pułk w Zegrzu Południowym,
- 2 pułk w Jarosławiu i Radymnie oraz
- 3 pułk w Grudziądzu.
W czerwcu 1924 r. zarządzono reorganizację. Pozostawiono 1 pułk w Zegrzu Południowym i 2 pułk w Jarosławiu i Radymnie oraz utworzono nowy oddział łączności – pułk radiotelegraficzny w Warszawie (29 czerwca 1924 r.). W strukturze tego pułku znalazły się dwa bataliony radiotelegraficzne.
Początkowo, dowództwo i kompania administracyjna pułku stacjonowały w Beniaminowie (koszary w Białobrzegach), czyli w miejscu tworzenia 1 batalionu radiotelegraficznego. 2 batalion stacjonował w Grudziądzu, a kwatermistrzostwo, warsztaty i składy w koszarach w Legionowie. Następne reorganizacje pułku dotyczyły: przeniesienia dowództwa pułku z Beniaminowa i 2 batalionu radiotelegraficznego z Grudziądza do Warszawy na ul. Duchnicką na Powązkach (1926), przeniesienia kwatermistrzostwa pułku do Warszawy (1927), zmiany numeracji batalionów (1 batalionowi stacjonującemu w Beniaminowie nadano nr 2, a 2 batalionowi stacjonującemu w Warszawie nadano nr 1) oraz utworzenia 3 batalionu telegraficznego (1929). Następne zmiany polegały na utworzeniu trzeciej kompanii telegraficznej w 2 batalionie radiotelegraficznym (1936), utworzeniu pułkowej szkolnej kolumny motorowej i przemianowaniu szwadronu radiotelegraficznego 3 batalionu na kompanię radiotelegraficzną (1937) oraz na utworzeniu czwartej kompanii radiotelegraficznej w 2 batalionie radiotelegraficznym (1939).
Etat batalionu obejmował 15 oficerów, 36 podoficerów zawodowych i nadterminowych, 371 szeregowych nadterminowych i szeregowych służby zasadniczej oraz 127 koni. Szkolenie odbywało się na radiostacjach RKD, RKA, N2 i W1, o których stan techniczny dbały warsztaty pułkowe. Prowadzono również działalność oświatowo-kulturalną.
Koszary w Beniaminowie (Białobrzegach), 1928 r. W środku dowódca 2. batalionu mjr Mieczysław Ornatowski (zbiory ŚZPŻŁ)
Pierwsze święta pułkowe w 1925 i 1926 r. odbyły się w Beniaminowie, a batalion z Beniaminowa corocznie brał udział w oficjalnych uroczystościach państwowych na terenie garnizonu w Zegrzu. Reprezentacja batalionu brała także udział w zawodach sportowych i strzeleckich osiągając wiele sukcesów.
Jednostka organizowała również szkolenie młodzieży w ramach przysposobienia wojskowego. Na podstawie rozkazu dziennego dowódcy pułku radiotelegraficznego nr 133/35 z 13 czerwca 1935 r. 2 batalion zabezpieczał organizację Samodzielnego Obozu Przysposobienia Wojskowego Radiotelegraficznego w Ryni nad rzeką Rządzą. Żołnierze wykonali linię telefoniczną łączącą dowództwo pułku w Warszawie z obozem oraz linię łączącą obóz z koszarami 2 batalionu. W obozie szkoliło się 180 junaków w okresie od 18 czerwca do 22 lipca 1935 r. 30 czerwca przeprowadzono transmisję z życia obozu na wszystkie stacje Polskiego Radia. Obóz zakończył się uroczystą mszą św. w kościele w Nieporęcie.
18 czerwca 1937 r. pułk otrzymał sztandar. Tego samego dnia w koszarach przy ul. Duchnickiej na Powązkach w Warszawie odbyła się pierwsza przysięga żołnierska na nowy sztandar. Na mocy rozkazu dziennego nr 59/39 z 13 marca 1939 r. na dzień 15 marca 1939 r. wyznaczono w Nieporęcie przysięgę szeregowych rocznika 1917 z 2 batalionu radiotelegraficznego. Ślubowanie poprzedziła msza św. w kościele parafialnym w Nieporęcie o godz. 9.30. Po mszy przed kościołem z udziałem rodzin żołnierzy i zaproszonych gości odbyła się przysięga młodego rocznika. Oprawę ceremoniału zapewniła orkiestra wojskowa z Centrum Wyszkolenia Łączności w Zegrzu. Po uroczystościach nastąpił przemarsz pododdziałów do koszar w Białobrzegach, z defiladą przed trybuną honorową ustawioną na szosie w m. Pilawa.
Rozkazem dziennym nr 144/39 z dnia 26 czerwca 1939 r. ogłoszono dyspozycje organizacyjne z okazji święta pułku w dniu 29 czerwca 1939 r. 2 batalion uroczyste obchody rozpoczął od mszy św. w nieporęckim kościele o godz. 9.00. Następnie, już w koszarach, był obiad żołnierski, wręczenie odznaczeń zasłużonym oficerom, podoficerom i szeregowym. Delegacja batalionu udała się na uroczystości pułkowe do Warszawy.
W kampanii 1939 r. 2 batalion radiotelegraficzny z Beniaminowa w ramach pułku radiotelegraficznego organizował łączność dla kwatery Naczelnego Wodza na szlaku Warszawa – Stoczek – Łuków – Radzyń Podlaski – Parczew – Włodawa – Kowel – Lublin. Prawdopodobnie między
28 września a 1 października 1939 r. jednostki pułku poddały się oddziałom Armii Czerwonej. Część oficerów pułku została później zamordowana w Katyniu, Starobielsku i Charkowie, między innymi dowódca 2 batalionu, późniejszy dowódca pułku mjr Mieczysław
Ornatowski.
Dariusz Wróbel
Ważniejsze źródła:
- J. Kowalski, Polskie Wojska Łączności na przełomie XX i XXI wieku, Zegrze 2019,
- M. Pakuła, Pułk radiotelegraficzny, Pruszków 2009,
- CAW (WBH), sygn. I.316.1.10, I.316.1.17.
