Do 1 listopada 2012 roku każdy samorząd musi dokonać podziału gminy na okręgi wyborcze. Niektórzy przewidują, że nowe zasady wyborcze spowodują istne trzęsienie ziemi w radach.
Do tej pory zakreślając krzyżyk przy nazwiskach osób w wyborach samorządowych, nie mieliśmy gwarancji, że wybrana osoba otrzyma mandat – nawet gdyby zdobyła najwięcej głosów. Decydowały listy wyborcze i dopiero po uzyskaniu odpowiedniego poparcia dla całego komitetu wyborczego w danym okręgu, przyznawane były mandaty. Większość głosów zbierały „lokomotywy wyborcze”, które za zadanie miały „przepchnąć” listę i ułatwiały wejście do rad kandydatom anonimowym lub z mniejszym poparciem. W ten sposób prym w radzie gminy brały interesy jednej partii lub komitetu wyborczego. Uchwały, skargi, budżet – to wszystko podporządkowane było czasem interesom jednej linii politycznej lub zawiązanym koalicjom. Nierzadko wynik głosowania był uzależniony wyłącznie od wcześniejszych uzgodnień partyjnych.
Ile radnych, tyle okręgów
Każda gmina zostanie podzielona na tyle okręgów, ilu jest radnych w gminie. W gminach do 20 tysięcy mieszkańców będzie 15 radnych, do 50 tysięcy 21 radnych, a do 100 tysięcy 23 radnych. Okręgi będą określane na podstawie liczby mieszkańców, którą ustala się na podstawie osób zameldowanych w gminie, także tych, które nie mają uprawnień do głosowania. W każdym okręgu gminnym wybierany będzie tylko jeden radny.
Norma wyborcza
– Do tej pory w gminie Wieliszew było 7 okręgów. Według nowych zasad tych okręgów będzie 15 – mówi sekretarz UG Wieliszew Anna Choma. – Norma wyborcza, według której określać będziemy granice okręgów, to przede wszystkim podział statystyczny, czyli zależny od liczby mieszkańców. W gminie Wieliszew 15 radnych zostanie wybranych przez ponad 11 tysięcy mieszkańców – informuje sekretarz. Jeden radny będzie więc reprezentantem średnio ponad 700 osób.
Gdzie ustalić granice?
Pierwsze kłopoty związane z wyborami to nakreślenie na mapie obwodów. – Ustalenie granic okręgów niesie ze sobą pewne trudności. Podział geograficzny trzeba dopasować do specyfiki regionu i życia lokalnej społeczności – tłumaczy Anna Choma. – Istnieją procedury, do których gminy muszą się stosować. Urząd Gminy Wieliszew ma przygotowaną już tzw. geografię wyborczą i zamierza ją w najbliższym czasie skonsultować z Krajowym Biurem Wyborczym. Po pozytywnej opinii KBW ustalenia zostaną przedstawione radnym, którzy podejmą uchwałę o utworzeniu 15 okręgów. – informuje Choma.
Na przykładzie Łajsk
Gminy poniosą zwiększone koszty na organizację biur wyborczych. Dla przykładu, do tej pory w Wieliszewie było 6 lokali wyborczych. Teraz, tak jak okręgów, takich lokali w trakcie wyborów ma być organizowanych 15. To wyzwanie logistyczne dla gminy. Dawniej w Łajskach wybierano 2 radnych, w Michałowie-Reginowie 2 radnych, a w Wieliszewie 5 radnych. W następnych wyborach Łajski będą musiały zostać podzielone na dwa okręgi. Kandydaci na radnych wybiorą jeden okręg, z którego startują. Z pewnością przed wyborami będą długo zastanawiać się, gdzie wystartować. Mieszkańcy zaś przy wyborze będą skreślać tylko jednego kandydata. We wszystkich okręgach będą różne karty do głosowania.
Wady i zalety
Wybory będą łatwiejsze, zarówno dla wyborców, jak i kandydatów. Kampanie będą ograniczone do jednego okręgu. Łatwiej będzie rozpoznać osoby startujące w wyborach i porównać program kandydatów. Łatwiej będzie też rozliczać później swoich reprezentantów za realizację obietnic wyborczych. Zwolennicy nowych zasad twierdzą, że podziały partyjne przestaną mieć takie znaczenie jak dotychczas. Rada będzie składała się z reprezentantów części gminy i prawdopodobnie przyszli radni będą bardziej odpowiedzialnie podchodzić do swojej pracy. Nie tylko będą musieli się rozliczać przed swoimi wyborcami, ale także utrzymywać z nimi kontakt i działać na rzecz lokalnej społeczności. Każdy zostanie surowo oceniony.
Większość gmin jeszcze nie jest przygotowana do zmian. Od administracji państwowej otrzymują wytyczne oraz kontakt do pracownika delegatury. Zadaniem takiego pracownik będzie pomoc w przygotowaniu projektu wniosków, uchwał i map koniecznych do zatwierdzenia poprawności procedur przez KBW.
Iwona Wymazał
