Aleksander Dłutek (1897–1981) – dowódca POW w Wieliszewie, zasłużony działacz niepodległościowy.
Urodził się 14 kwietnia 1897 r. w Wieliszewie. Jego ojcem był Jacenty Dłutek, gospodarz z Wieliszewa, matką Marianna z Oktabów pochodząca także z Wieliszewa. A. Dłutek ukończył 3-oddziałową rosyjską szkołę początkową w Wieliszewie. W latach 1911–1914 kształcił się w Klasach Rzemieślniczo-Przemysłowych istniejących przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W tym okresie rozpoczął działalność niepodległościową. We wrześniu 1912 r. wstąpił do Drużyny Skautów im. Marcina Borelowskiego, którą przy Klasach Rzemieślniczo-Przemysłowych zorganizował instruktor Alojzy Pawełek ps. „Lolek”. W marcu 1913 r. wraz z innymi członkami drużyny im. Borelowskiego wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich. Przeszedł szkolenie wojskowe, ukończył szkołę żołnierską, a następnie rozpoczął kurs podoficerski. Posługiwał się pseudonimem „Wieliszewski”, co świadczyło o jego przywiązaniu do rodzinnej wsi. W 1914 r. zasilił szeregi nowo powstałej POW.
Rozkazem mobilizacyjnym z 5 sierpnia 1915 r. został wcielony do Batalionu Warszawskiego POW. Nie wyruszył jednak z batalionem do I Brygady Legionów, ponieważ otrzymał urlop na złożenie egzaminu czeladniczego. Po uzyskaniu dyplomu stolarza powrócił do działalności niepodległościowej w warszawskiej POW. Pełnił m.in. funkcję łącznika komendy I Okręgu. Na rozkaz komendanta Jana Opielińskiego przewoził pocztę kurierską do obwodów na prowincji. W tym czasie prowadził zakonspirowany magazyn broni w lokalu przy ul. Kruczej. 21 stycznia 1917 r. uczestniczył w defiladzie POW przed J. Piłsudskim, która odbyła się przed pałacem Kronenberga – siedzibą Tymczasowej Rady Stanu. Utrzymywał także rodzinne i organizacyjne związki z Wieliszewem. 10 listopada 1918 r. otrzymał rozkaz rozbrojenia garnizonu niemieckiego w twierdzy Zegrze. W tym celu udał się do Wieliszewa, gdzie objął komendę nad miejscową sekcją POW. Dzień później na czele dziesięcioosobowego oddziału wykonał zadanie. Po rozbrojeniu okupantów w Zegrzu wstąpił jako ochotnik do WP w stopniu plutonowego. W marcu 1919 r. wyjechał na front bolszewicki. Walczył w szeregach Białostockiego Pułku Strzelców w składzie Dywizji Litewsko-Białoruskiej. Po przejściu do rezerwy podjął pracę w Głównym Zakładzie Inżynierii i Saperów w Warszawie.
Później przeniósł się z żoną Wandą na Kresy. Przez dziewięć lat, od 1 stycznia 1926 r. do 28 lutego 1935 r. pracował jako instruktor stolarstwa w Państwowej Szkole Rolniczej w Łuczaju koło Postaw w województwie wileńskim. W 1935 r., po zlikwidowaniu jego etatu w szkole w Łuczaju, powrócił do Wieliszewa. Około 1936 r. objął stanowisko wójta gminy Nieporęt. Kadencja A. Dłutka zbiegła się z budową w gminie nowych gmachów szkolnych w Wieliszewie i Nieporęcie. W tym okresie do użytku oddano także przystanek kolejowy w Nieporęcie i dworzec w Wieliszewie na linii Tłuszcz–Legionowo oraz uregulowano z inicjatywy wójta rowy odwadniające pola i łąki gminne.
W okresie międzywojennym A. Dłutka odznaczono m.in. Odznaką Pamiątkową Frontu Litewsko-Białoruskiego, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921 „Polska Swemu Obrońcy”, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości i w marcu 1937 r. Medalem Niepodległości.
Po II wojnie A. Dłutek powrócił do Wieliszewa, gdzie działał w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Zmarł 4 kwietnia 1981 r. Spoczął w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Wieliszewie. Więcej na temat tej zasłużonej, ale zapomnianej postaci przeczytacie Państwo w „Roczniku Mazowieckim” tom 29 z 2020 r.
Jacek Emil Szczepański
