W ciągu pięciu powojennych lat w Serocku urzędowało aż siedmiu burmistrzów: Józef Nasiadko, Władysław Wyszykowski, Bolesław Latało, Stanisław Stasikiewicz, Stanisław Kozłowski, Włodzimierz Korsak i Jan Samson. Urzędnicy ci niezbyt dobrze radzili sobie z zarządzaniem miastem i byli szybko odwoływani.
O dwóch pierwszych burmistrzach wiemy niewiele – z powodu braków w materiałach źródłowych. Pierwszym, pełniącym tymczasowo funkcję, był Józef Nasiadko, ale już 10 lutego 1945 r. oddał urząd Wyszykowskiemu w obecności komendanta wojennego lejtnanta Wasyla Pietuchowa. Kadencja Wyszykowskiego bardzo szybko się zakończyła, bo 25 lutego Miejska Rada Narodowa (MRN) wybrała na urząd Bolesława Latałę.
W tym momencie należy wyjaśnić jak wyglądała procedura wyboru burmistrza. Wybór następował na posiedzeniu MRN, będącej władzą uchwałodawczą pod którą jako władza wykonawcza podlegał Zarząd Miejski (ZM) z burmistrzem na czele. Następnie uchwała była wysyłana do zatwierdzenia przez starostę a później przez wojewodę.
Bolesław Latało (ur. 1910 r.) przed wojną był mechanikiem w Centralnych Zakładach Balonowych w Legionowie i sympatykiem Komunistycznej Partii Polski (do jej rozwiązania w 1938 r.). W czasie wojny związał się z Polską Partią Robotniczą. Wszedł w skład Komitetu Opieki nad Grobami Poległych, wraz ze swoim zastępcą Antonim Zakrzewskim i przedstawicielami innych partii politycznych. Głównie zajmowali się budową w mieście cmentarza dla poległych żołnierzy radzieckich, których szczątki ostatecznie złożono w Mauzoleum w Kleszewie pod Pułtuskiem. W trakcie urzędowania Latały ZM zarządzał młynem motorowym na ul. Warszawskiej. W wyniku braku kontroli nad nim, licznych nadużyć kierownictwa młyna i strat jakie poniosła gospodarka miasta (ok. 500 tys. zł.), starosta pułtuski Czapikowski zdecydował się zawiesić działalność ZM, odwołać burmistrza i wszcząć przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne.
Podpis burmistrza Serocka Bolesława Latały oraz pieczęć Zarządu Miejskiego (APW O/Grodzisk Maz., AMS, sygn. 73/465/0/-/143)
Pełniącym obowiązki burmistrza został Stanisław Stasikiewicz, pracownik Wydziału Powiatowego, a następnie Stanisław Kozłowski – sekretarz Miejskiego Komitetu PPR. Kompetencje ZM przejęło Prezydium MRN. Obaj wymienieni urzędnicy próbowali odzyskać młyn dla władz miejskich ale ostatecznie starosta z obawy, że miasto ponownie nie poradzi sobie z zarządzaniem nim, przekazał go Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”.
Pod koniec 1947 r. ponownie zaczął funkcjonować ZM a na burmistrza wybrano Włodzimierza Korsaka. Nowa władza zajęła się odbudową miasta, między innymi jego elektryfikacją poprzez pociągnięcie linii z Zegrza. Na ten cel MRN zaciągnęła pożyczkę długoterminową by nie obciążać i tak już poszkodowanych wojną mieszkańców. Podobnie jak Latało, Korsak został odwołany z urzędu z powodu chaotycznego prowadzenia gospodarki miasta oraz przeciągającej się odbudowy szkoły powszechnej, na którą przeznaczono ok. 750 tys. zł. a nie oddano do użytku żadnej sali. Ponadto Korsak otrzymał votum nieufności od Polskiej Partii Robotniczej.
Protokół zdawczo-odbiorczy pomiędzy ustępującym Włodzimierzem Korsakiem a obejmującym urząd burmistrza Janem Samsonem (APW O/Pułtusk, SP w Pułtusku, sygn. 79/31/0/1/56)
Na jesieni 1948 r. urząd objął Jan Samson. Piastował go do marca 1950 r. – do czasu wprowadzenia w życie Ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Ustawa znosiła Zarządy Miejskie i rozszerzała kompetencje Rad Narodowych. Samson posiadał odpowiednie doświadczenie – już w 1945 r. był sekretarzem w ZM Wyszykowskiego, następnie był radnym MRN oraz urzędnikiem miejskim. Nie posiadał jednak wymaganego wykształcenia, ale MRN jednogłośnie zwolniła go z tego wymogu. Jedną z pierwszych inicjatyw Samsona było zorganizowanie biblioteki publicznej z ponad 500 woluminami otrzymanymi z Powiatowej Biblioteki Publicznej. Przewidział on w budżecie na 1950 r. pieniądze na postawienie pomnika i zabezpieczenie miejsca straceń w wąwozie, lecz w wykonaniu dalszych planów przeszkodziła mu wspomniana ustawa kończąca działalność ZM.
Jeśli chodzi o wiceburmistrzów, to było ich jedynie trzech. Antoni Zakrzewski (ur. 1889 r.) z ramienia Związku „Samopomocy Chłopskiej”, został wybrany wraz z Latało. We wrześniu 1946 r. został odwołany przez MRN, głównie z powodu zarzucanego mu przywłaszczenia darów z UNRRA (Administracja Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy i Odbudowy), czym naraził ZM na złą opinię w społeczności. Jego miejsce zajął Andrzej Krupa (ur. 1899 r.), robotnik i członek Polskiej Partii Socjalistycznej, w której piastował urząd sekretarza. Ostatnim zastępcą był dr Marcin Januszewski, serocki lekarz.
Na zakończenie należy nadmienić, że z wymienionych powyżej osób, na temat których znajdują się akta personalne, jedynie Samson oraz Zakrzewski urodzili się i wychowali w Serocku.
Bartłomieł Błachnio
Ważniejsze źródła:
- APW O/Grodzisk Maz., AMS, sygn. 79/465/0/-/24,
- APW O/Pułtusk, PRN i WP w Pułtusku, sygn. 79/32/0/2/43,
- APW O/Pułtusk, PRN i WP w Pułtusku, sygn. 79/32/0/1/22.
