Na ścianie gmachu Urzędu Miasta (UM) w Legionowie zamontowano kolejną mozaikę. Tym razem upamiętnia ona 80. rocznicę Powstania Warszawskiego. W środę, 17 lipca 2024 r. nastąpi jej uroczyste odsłonięcie.
W ramach tegorocznych inicjatyw lokalnych pod koniec stycznia 2024 r. przyznano nieco ponad 30 tys. zł fundacji Promień Słońca z Legionowa na montaż i wykonanie na ścianie ratusza mozaiki upamiętniającej 80. rocznicę Powstania Warszawskiego. Wskazana organizacja od 2005 r. pomaga dzieciom i młodzieży niepełnosprawnym oraz ich rodzinom w przystosowaniu do życia w społeczeństwie.
Hołd dla legionowian walczących o wolność w Powstaniu Warszawskim
Mozaika już powstała, zaś obecnie trwa jej montaż. W środę, 17 lipca 2024 r. nastąpi jej oficjalne odsłonięcie. – Mozaika prezentuje łącznie trzy wydarzenia z tamtego okresu, które były ważne dla naszego rejonu: przeprawa przez Wisłę, wykolejenie niemieckiego pociągu oraz działania grupy „Kampinos” – informują legionowscy urzędnicy. – Naszym szczególnym obowiązkiem jest zachowanie pamięci o bohaterach Powstania Warszawskiego. Tą niezwykłą mozaiką pragniemy uczcić zwłaszcza bohaterów naszej małej ojczyzny – mówi prezydent Legionowa, Bogdan Kiełbasiński. – Pamiętajmy, że większość z nich nie doczekała tryumfu wolności oraz demokratycznych wartości. My tę wolność, dzięki ich czynom, już mamy i razem możemy tworzyć miasto naszych marzeń – dodaje.
Blisko 80 tys. zł na trzy dotychczasowe mozaiki
To nie pierwsza mozaika, która została wykonana na ścianie UM w Legionowie. W latach 2021-2023 stworzono ich w tym miejscu aż trzy. Wszystkie – w ramach legionowskich inicjatyw obywatelskich. Pierwsze tego typu dzieło już powstało za nieco ponad 20 tys. zł w 2021 r. i stworzone zostało na okoliczność 70-lecia nadania praw miejskich miastu Legionowo. Przedstawia ono architekturę dawnego i współczesnego Legionowa. Jego uroczyste odsłonięcie dokonało się 3 maja 2022 r. tj. w 70. urodziny naszego miasta. Kolejną mozaiką, którą umieszczono na wskazanej ścianie jest ta upamiętniająca 90. rocznicę I Polskiej Wyprawy Polarnej z Obserwatorium Aerologicznego w Legionowie. Jej stworzenie kosztowało przeszło 28 tys. zł. Trzecim dziełem stworzonym w tym miejscu jest natomiast mozaika upamiętniająca 90. rocznicę pierwszego polskiego zwycięstwa w zawodach o puchar Gordon-Benneta w Chicago reprezentantów Wytwórni Balonów i Spadochronów w Legionowie – majora Franciszka Hynka i kapitana Zbigniewa Burzyńskiego. Kosztowało to przeszło 30 tys. zł.
300 tys. zł na obywatelskie inwestycje
Legionowskie inicjatywy lokalne tj. działania wykonywane na terenie Legionowa z udziałem obywateli od lat cieszą się wśród mieszkańców dużą popularnością. W tym roku na ten cel w budżecie miasta zabezpieczono 300 tys. zł.
Godzina „W”
Już około godziny 12 pierwsze strzały padły na Żoliborzu. Punktualnie o godzinie 17 rozpoczęły się walki na Śródmieściu, Woli, Ochocie, Powiślu, Starym Mieście, Mokotowie i Czerniakowie. Walki zaczęły się również pod Warszawą, w Puszczy Kampinoskiej i w Legionowie. Pierwsze minuty powstania napawały optymizmem – została zdobyta m. in. Poczta Główna i Prudential. W powiecie legionowskim do walki stanęli żołnierze I Rejonu „Marianowo-Brzozów” VII Obwodu „Obroża” Armii Krajowej pod dowództwem ppłk. Romana Kłoczkowskiego ps. „Grosz”.
Wykolejenie Pociągu
1 sierpnia 1944 roku około godziny 18 przy mostku melioracyjnym pomiędzy Chotomowem, a Legionowem-Przystankiem został wykolejony niemiecki pociąg budowlany, tzw. Bauzug. Z torów wypadła lokomotywa oraz trzy pierwsze wagony. Niemcy z niewykolejonych wagonów zaczęli ostrzeliwać okolicę. Do walki z załogą pociągu przystąpiły plutony 707 i 708. Wkrótce Niemcom udało się wezwać pociąg ewakuacyjny, którym odjechali w kierunku Nowego Dworu Mazowieckiego. Na miejscu pozostał wykolejony wagon sanitarny, którego wyposażenie trafiło do szpitali powstańczych w Chotomowie i w Legionowie.
3 sierpnia 1944 roku Niemcy wysłali w rejon Chotomowa tzw. pancerkę – improwizowany pociąg pancerny. Przywiezione nim oddziały przeprowadziły operację odwetową na ludności cywilnej w rejonie wykolejenia Bauzugu. Przeciwstawiła im się 3. kompania oraz plutony przerzucone znad szosy Jabłonna-Zegrze. Z pomocą przyszedł również oddział Armii Ludowej z III Parceli. Walki trwały około ośmiu godzin. W ich trakcie poległ m. in. dowódca 3. kompanii ppor. Stefan Krasiński „Kacper”. Niemcy wycofali się, uprowadzając grupę cywili, z której 26 mężczyzn zostało następnie zamordowanych na terenie fabryki krochmalu w Nowym Dworze Mazowieckim.
Przeprawa przez Wisłę
4 sierpnia 1944 roku, w związku z informacją o zakończeniu działań powstańczych na warszawskiej Pradze i napływem nowych jednostek niemieckich w okolice Legionowa, ppłk. Kłoczkowski wydał rozkaz o zakończeniu walk w Legionowie. Z grupy ochotników sformowano 280-osobowy batalion pod dowództwem por. Bolesława Szymkiewicza „Znicza”, który miał prowadzić działania w lasach na południowy-wschód od Legionowa (głównie na terenie dzisiejszej dzielnicy Warszawa-Białołęka). Miesiąc później batalion „Znicza” przeprawił się na lewy brzeg Wisły, by wziąć udział w walkach w Puszczy Kampinoskiej.
Grupa Kampinos
Batalion legionowski objął czatę w miejscowości Brzozówka, ubezpieczając oddziały puszczańskie od północy. Stoczył wiele krwawych potyczek i wykonał szereg akcji bojowych. Polegli w tych walkach powstańcy spoczywają m. in. na cmentarzu na Tarchominie. Po rozbiciu przez Niemców 29 września 1944 roku pod Jaktorowem Grupy Kampinos, z ocalałych żołnierzy batalionu legionowskiego sformowany został około 40-osobowy oddział, który pod dowództwem ppor. Mieczysława Smereka „Czcibora” wydostał się z okrążenia i przedarł w Góry Świętokrzyskie.
Źródła:
- Bronisława Romanowska-Mazur – „Czas Próby… Historia Legionowskich Kolumbów”;
- Rafał Degiel „Powstanie Warszawskie na terenie I Rejonu Legionowo”;
- Zygmunt Duchnowski „Pluton 709 w konspiracji i walce (X 1939 – IX 1944)”;
- UM w Legionowie.
Zdjęcia: UM w Legionowie
