Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów chroni te osoby między innymi przed zwolnieniem z pracy. Kim są zatem sygnaliści? Przed czym chronią ich nowe przepisy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Sygnalista – kto nim jest?
Sygnalista to osoba, która zgodnie z definicją w dobrej wierze i dla wspólnego interesu zgłasza nieprawidłowości, naruszania prawa lub inne nieetyczne zachowania mające miejsce w organizacji, w której jest zatrudniona lub z którą współpracuje. Co to oznacza w praktyce? Otóż mówiąc prostym językiem sygnalistą może być każdy, kto nie dla własnej korzyści informuje o różnego rodzaju nieprawidłowościach wykrytych w różnych organizacjach. Mogą to być zatem nie tylko pracownicy danej firmy czy jednostki budżetowej, ale również osoby z nią współpracujące w różnych charakterze, czyli m.in. klienci, kontrahenci, czy podwykonawcy.
Co może zgłosić sygnalista?
Sygnalista, to jak wspomniano w poprzednim akapicie osoba, która zgłasza różnego rodzaju nieprawidłowości występujące w organizacji. Czego mogą one dotyczyć? Otóż, w praktyce może chodzi między innymi o:
- korupcję i łapownictwo;
- oszustwa finansowe;
- naruszenia ochrony środowiska;
- naruszenia przepisów Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (BHP);
- nepotyzm i faworyzowanie;
- dyskryminację i mobbing;
- nieprzestrzeganie standardów etycznych;
- zarządzanie konfliktem interesów;
- niewłaściwe wykorzystanie zasobów firmowych;
- celowe wprowadzanie w błąd;
- niewłaściwą obsługę klienta;
- nieprawidłowości w wynagrodzeniach;
- nielegalne zatrudnienie.
Jakie firmy muszą zapewnić ochronę sygnalistom?
Zgodnie z ustawą o ochronie sygnalistów firmy muszą zapewnić im nie tylko anonimowość, ale chronić również przed ewentualnymi działaniami odwetowymi będącymi następstwem dokonanego zgłoszenia, np. zwolnieniem z pracy, czy niesprawiedliwym traktowaniem. Warto zatem wiedzieć, że nowe przepisy obowiązują wyłącznie tych pracodawców, którzy:
- zatrudniają od 50 do 249 pracowników w firmach prywatnych niezależnie od formy zatrudnienia – mają oni obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów dokonywania zgłoszeń;
- zatrudniają od 50 pracowników w jednostkach sektora publicznego.
Pozostałe firmy mogą wdrożyć rozwiązania mające na celu ochronę sygnalistów w ramach fakultatywnego. Warto jednak mieć świadomość, że zapewnienie ochrony sygnalistom może przynieść wiele korzyści organizacji, ponieważ zachęci ich do zgłaszania ewentualnych nieprawidłowości.
Od kiedy obowiązuje ustawa o ochronie sygnalistów?
Ustawa o ochronie sygnalistów została przyjęta przez polski sejm w maju bieżącego roku, a jej postanowienia zaczną obowiązywać od 25 września 2024 roku. Organizacje miały zatem wystarczającą ilość czasu na wdrożenie rozwiązań mających na celu zapewnienie ochrony sygnalistom oraz umożliwienie im swobodnego i skutecznego zgłaszania nieprawidłowości. Przykładem może być wykorzystanie w firmie narzędzi zewnętrznych takich, jak aplikacja dla sygnalistów dostępna na GoWhistle.com.
Podsumowując należy stwierdzić, że sygnalista to osoba, która zgłasza nieprawidłowości w swoim miejscu pracy bądź działaniu firmy, z którą współpracuje. Zgodnie z nowymi przepisami będzie wówczas chroniona przed zwolnieniem z pracy oraz innymi działaniami odwetowymi.
