1 września 1939 roku to jeden z najtragiczniejszych dni w historii Polski. Właśnie tego dnia rozpoczął się niemiecki atak na polską składnicę wojskową na Westerplatte, który zapoczątkował II wojnę światową, czyli największy i najkrwawszy konflikt zbrojny w historii ludzkości. W pierwszych dniach niemieckiej agresji na nasz kraj również na terenie powiatu legionowskiego polscy żołnierze bohatersko starali się odeprzeć napastników.
Atak niemieckiego pancernika „Schleswig-Holstein” na składnicę wojskową na Westerplatte 1 września 1939 roku o godzinie 04:45 był jednym z pierwszych wydarzeń, które zapoczątkowały II wojnę światową. Polscy żołnierze pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego do 7 września 1939 r. bohatersko bronili placówki wojskowej na Westerplatte przed atakami wroga z morza, lądu i powietrza.
Walki w pierwszych dniach września na terenie powiatu legionowskiego
Jak informuje Starostwo Powiatowe w Legionowie, od 1 września 1939 r. jednostki garnizonu legionowskiego opuszczały koszary i wyruszały na front. W mieście organizowano szpitale polowe, m.in. przy ul. Mickiewicza 23 (obecnie siedziba Muzeum Historycznego w Legionowie). W Wieliszewie i Legionowie stwierdzono akty sabotażu: ostrzeliwanie żołnierzy, oświetlanie stacji itp. Od pierwszych godzin wojny nad Legionowem i ziemiami obecnego powiatu rozgrywały się liczne walki powietrzne. To polscy piloci myśliwscy z polowego lotniska w Poniatowie walczyli z nadlatującymi na Warszawę falami bombowców z Prus Wschodnich.
Linii Narwi bronił II Warszawski Batalion Obrony Narodowej obsadzający Białobrzegi, Wieliszew i wysunięte przyczółki w Dębem i Zegrzu na północnym brzegu rzeki. Po bitwie pod Mławą obronę Narwi wzmocniły 8. i 20. Dywizja Piechoty. Wojsko polskie, szykując się do obrony linii rzeki, wysadziło w powietrze mosty w Wierzbicy i Orzechowie. 7 września polscy saperzy wysadzają most w Zegrzu.
Most zegrzyński wysadzony przez polskich saperów w nocy z 6 na 7 września 1939 r., zbiory J. E. Szczepańskiego, fot. Starostwo Powiatowe w Legionowie
8 września w Legionowie został utworzony 15-osobowy Obywatelski Zarząd Gminy. Zarząd organizował społeczeństwo, zapewniał porządek w mieście, udzielał pomocy mieszkańcom i uchodźcom. 11 września północny brzeg Narwi był już zajęty przez Niemców. Wróg forsował rzekę pod Rynią. Dzień później toczyły się zacięte walki o okoliczne wsie. 13 września pod Dębem niemiecka 32. Dywizja Piechoty przerwała polską obronę Narwi, co doprowadziło do ciężkich całodziennych walk pod Wieliszewem. Polskie kontrataki wykonywane z poświęceniem i bohaterstwem zostały odparte. Wieczorem tego dnia obrońcy ziemi legionowskiej odeszli do obrony Warszawy. 14 września wieczorem na przedmieściach Legionowa pojawili się pierwsi żołnierze niemieccy.
