Na naszej skórze często pojawiają się różnego rodzaju brodawki, włókniaki i znamiona. Ich wielkość i liczba zwiększa się wraz z wiekiem.
Zazwyczaj zmiany te mają charakter łagodny i nie podlegają transformacji nowotworowej. Jednakże, każda nowopowstająca zmiana na skórze, powinna być obejrzana przez dermatologa. Do tego celu służy dermatoskopia. Jest to badanie zmian skórnych dermatoskopem – specjalnym urządzeniem optycznym posiadającym 10-krotne powiększenie. Wbudowane oświetlenie boczne uwidacznia głębsze struktury oglądanej zmiany i pozwala uzyskać „trójwymiarowy obraz” skóry . Badanie dermatoskopowe powinno być wykonane w przypadku każdej zmiany, która: właśnie się pojawiła, szybko rośnie, łuszczy się, swędzi, krwawi, ma nieregularne brzegi, ma niejednolity kolor, szybko się zmienia. Badaniem tym można ocenić, czy dana zmiana ma charakter nowotworowy czy jest zmianą łagodną. Jest to badanie całkowicie nieinwazyjne.
Bardzo częstym schorzeniem jest zakażenie wirusem HPV, co objawia się powstawaniem brodawek wirusowych (potocznie zwanych kurzajkami). Zmiany te szczególnie często występują u dzieci na rękach i stopach, i są mylone z odciskami. U dorosłych zakażenie wirusem HPV może powodować także brodawki okolic płciowych, tzw. kłykciny kończyste. Istnieje kilka metod leczenia brodawek wirusowych, ale każda jest obarczona pewnym ryzykiem niepowodzenia. Najczęściej stosowaną metodą zabiegową jest krioterapia , czyli zamrażanie z zastosowaniem ciekłego azotu. Należy pamiętać, że zabieg ten cechuje się dużą bolesnością, i z tego powodu nie powinien być stosowany u małych dzieci. Do całkowitego zlikwidowania brodawek zazwyczaj potrzebne jest wykonanie dwóch, a nawet kilku zabiegów. Inną metodą jest łyżeczkowanie, które wykorzystywane jest w leczeniu brodawek egzofitycznych (wystających ponad powierzchnię skóry). W usuwaniu brodawek znajduje zastosowanie także laser CO2 i elektrokoagulacja. Skuteczność zabiegu laserowego nie jest większa niż innych metod zabiegowych. Po bardzo głebokim odparowaniu tkanki może natomiast dojść do wystąpienia powikłań w postaci długiego okresu gojenia i bliznowacenia. Najmniej agresywne są metody miejscowego leczenia farmakologicznego. Wymagają one jednak od pacjenta dużej sumienności, staranności i cierpliwości w stosowaniu preparatów. Ta metoda szczególnie polecana jest u małych dzieci.
Częstymi zmianami skórnymi u osób dorosłych są włókniaki i brodawki łojotokowe. Włókniaki to miękkie, kilkumilimetrowe guzki w kolorze skóry. Pojawiają się w wyniku przerostu tkanki podskórnej i skóry właściwej. Zwykle umiejscawiają się na tułowiu, powiekach i szyi, a także pod piersiami, pachami i w pachwinach, czyli tam, gdzie skóra jest najbardziej narażona na otarcia. Ich obecność jest najczęściej uwarunkowana genetycznie, a wraz z wiekiem może pojawiać się ich coraz więcej. Leczenie polega najczęściej na chirurgicznym ścięciu zmian w poziomie skóry otaczającej. Inną, skuteczną metodą leczenia, jest usuwanie za pomocą elektrokoagulacji (wypalanie prądem) czy odparowanie za pomocą lasera CO2. Gojenie przebiega szybko (około tygodnia) i przy właściwej pielęgnacji nie pozostaje żaden ślad. W przypadku włókniaków zastosowanie krioterapii nie jest polecane, ze względu na możliwość oparzenia w trakcie zabiegu zdrowej, otaczającej skóry. Brodawki łojotokowe to łagodne rozrosty naskórkowe, mające postać wykwitów o nierównej, brodawkowatej i przebarwionej na brązowo powierzchni. W leczeniu stosuje się krioterapię lub wyłyżeczkowanie zmian. Przy zmianach drobnych można wykorzystać elektrokoagulację lub laser CO2.
Całkiem inne metody stosujemy przy leczeniu zabiegowym znamion barwnikowych skóry (potocznie zwanych pieprzykami). Szacuje się, że przeciętny dorosły człowiek ma ok. 20 znamion barwnikowych. Niewielki ich odsetek jest obecny już w chwili urodzenia, większość z nich rozwija się w wieku późniejszym, najczęściej w okresie dojrzewania płciowego i wczesnym wieku dorosłym. U ok. 60-90% populacji występuje przynajmniej jedno znamię dysplastyczne. Znamię barwnikowe zbudowane jest z łagodnie namnażających się melanocytów (komórek barwnikowych skóry). Znamiona można podzielić na znamiona zwykłe i atypowe, wrodzone i nabyte oraz, ze względu na umiejscowienie komórek w skórze, na złożone, łączące i skórne. Atypowe (dysplastyczne) znamię barwnikowe cechuje się asymetrycznym kształtem, nieprawidłową wielkością (>6 mm), nieregularnym brzegiem i różnorodnością kolorów. Ten typ znamienia może ulegać zezłośliwieniu i transformacji w kierunku czerniaka, dlatego wymaga stałej obserwacji lekarskiej (kontrola co 6-12 mies.) i ochrony przeciwsłonecznej. Każde usunięte znamię powinno być wysłane do badania histopatologicznego, które rozstrzyga o charakterze znamienia i radykalności zabiegu. Niedopuszczalne są metody zabiegowe polegające na niszczeniu tkanki ( laser, krioterapia). Jedynym bezpiecznym postępowaniem jest chirurgiczne wycięcie znamienia w granicy zdrowej skóry z następowym badaniem pod mikroskopem (histopatologia). Zabieg ten powinien być poprzedzony dokładnym badaniem dermatoskopowym.
lek. med. Aleksandra Błazik
www.dermatolog-legionowo.eu
