Pamięć Bitwy Warszawskiej w tradycjach bojowych oraz pamięci społeczeństwa powiatu cz.1

Pamięć Bitwy Warszawskiej w okresie II Rzeczypospolitej była trwałym elementem spuścizny historycznej kultywowanej w jednostkach Wojska Polskiego i całym społeczeństwie. Od 1923 r. pamięć zwycięstwa w 1920 r. najsilniej została zaznaczona przez obchodzenie Święta Żołnierza w dniu 15 sierpnia (początkowo obchodzone 6 sierpnia), które przywrócono ponownie w 1992 r.

Niektóre z jednostek armii II RP przyjęły datę 15 sierpnia jako datę swojego święta pułkowego. Należał do nich m.in. 48. Pułk Piechoty Strzelców Kresowych ze składu 11.Dywizji Piechoty, który walczył pod Beniaminowem i Radzyminem, a który złożony był w większości z ochotników polskich z b. Armii Hallera z Francji. Dzień 15 sierpnia stał się świętem dla 85. Pułku Strzelców Wileńskich (wtedy jako ochotniczy Wileński Pułk Strzelców walczący pod Radzyminem), a także 86. Pułku Piechoty (wtedy jako Miński Pułk Strzelców złożony z żołnierzy Samoobrony Ziemi Mińskiej – w jego szeregach znalazł się ppor. Juliusz Sielewicz), który walczył pod Tłuszczem i Radzyminem. 83. Pułk Piechoty przyjął dzień 14 sierpnia za datę swego święta pułkowego, wiążąc je z walkami nad Wkrą – pod Borkowem i Zawadami, w dniach 14 i 15 sierpnia 1920 r., (wtedy jeszcze jako 2. Pułk Syberyjski, a który był złożony w znacznym procencie z ochotników ze Stanów Zjednoczonych i byłych żołnierzy 5. Dywizji Syberyjskiej).

Odwołanie do tradycji działań bojowych

Wszystkie jednostki wojskowe w okresie II RP odwoływały się do tradycji działań bojowych z okresu wojny polsko rosyjskiej 1919-1920, w tym Bitwy Warszawskiej obok tradycji legionowej, Armii Hallera, korpusów polskich w Rosji. Wśród nich tradycje walki na Przedmościu Warszawskim silnie zostały zapisane w historii 28. Pułku Strzelców Kaniowskich i 29. Pułku Strzelców Kaniowskich, 30 Pułku Piechoty z 10. Dywizji Piechoty gen. Żeligowskiego, które reorganizowały się w legionowskich koszarach, a następnie walczyły pod Nieporętem, Wólką Radzymińską i Radzyminem oraz 84. Pułku Strzelców Poleskich, który prowadził działania obronne od Serocka do Modlina (wtedy jeszcze jako 101. rezerwowy pułk piechoty, a który też znalazł się przejściowo w Legionowie). 75. Pułk Piechoty (utworzony w ramach reorganizacji przeprowadzonej w Jabłonnie- Legionowie, na krótko przed Bitwą Warszawską z batalionów 109. rezerwowego pułku piechoty, 167. rezerwowego pułku piechoty oraz 159. rezerwowego pułku piechoty ze składu VII Brygady Rezerwowej, 4. pułku strzelców pomorskich oraz dwóch kompanii piechoty 28. Pułku), który walczył pod Zegrzem na pododcinku Dębe, pod Nieporętem, a następnie nacierał w kierunku Serocka i Pułtuska.

Pamięć na sztandarach

Legionowskie jednostki wojskowe okresu II RP wprowadziły jako trwałe napisy na swoich sztandarach daty związane z Bitwą Warszawską. 2. Pułk Saperów Kolejowych na swój sztandar wprowadził datę 12 sierpnia 1920 r. i miejscowość Włocławek oraz 26 sierpnia 1920 r. i miejscowości Brześć i Fronołowo, a 1. Dywizjon Pociągów Pancernych datę 17 sierpnia 1920 r. i miejscowość Warszawa. 2. Batalion Balonowy nie posiadał sztandaru, lecz w pracy wychowawczej odwoływał się do działań obserwacyjnych i walk toczonych przez baloniarzy w 1920 r.
Wojskowe Biuro Historyczne i jednostki wojskowe przygotowały i wydały swoje monografie wojenne w formie tzw. zeszytów pułkowych, podkreślając dobitnie okres Bitwy Warszawskiej.

Erazm Domański – Prezes Towarzystwa Przyjaciół Legionowa