W 2015 roku wspólnie z koleżankami z Powiatowego Urzędu Pracy i OPS Legionowo miałem przyjemność odwiedzić piękną Italię przyglądając się, jak rozwiązują tam problemy w zakresu ekonomii społecznej a przy okazji zainteresowałem się, jak wygląda u nich polityka senioralna.
Usługi dla seniorów we Włoszech świadczone są w środowiskach domowych. Włochy są nastawione na aktywizację seniorów i utrzymywanie ich samodzielności w środowisku domowym tak długo, jak jest to możliwe. I chociaż model opieki nad seniorami jest zróżnicowany geograficznie (w bogatszych regionach północnych i centralnych Włoch opieka ma charakter instytucjonalny; na ubogim południu seniorami zajmują się członkowie rodzin) to najwięcej uwagi przywiązuje się do poprawienia jakości opieki sprawowanej w środowisku domowym seniora. W odróżnieniu od lat 80-tych i wcześniejszych, współcześnie nastąpiło przejście od rodzinnego modelu opieki zapewnianego przez kobiety – członkinie rodziny do modelu opieki z badante – obcą kobietą – w rodzinie. Istnieje grupa seniorów, którzy są zdecydowani, by pozostać w swoich domach, jednak wymagają stałego lub czasowego wsparcia, którego nie jest im w stanie zapewnić rodzina lub badante. Dla takich seniorów powstał sektor usług świadczonych w środowisku domowym przez wyspecjalizowane podmioty. Do usług świadczonych w tym sektorze możemy zaliczyć: opiekę paliatywną, monitoring z systemem alarmowym, telemedycynę i inne o których postaram się powiedzieć kilka słów.
Opieka paliatywna (hospicjum domowe) jest to usługa, w ramach której wyspecjalizowani opiekunowie, pielęgniarki, a w uzasadnionych przypadkach także lekarze, przychodzą do domu chorego z określoną częstotliwością świadcząc usługi określone w kontrakcie. Ten rodzaj wsparcia jest adresowany do bardzo schorowanych seniorów, niezdolnych do samodzielnej egzystencji bez profesjonalnego wsparcia opiekuńczo-medycznego.
Monitoring z systemem alarmowym – usługa ta ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa seniorów, zwłaszcza mieszkających samotnie, poprzez podłączenie ich do systemu monitoringu umożliwiającego reakcję w sytuacji gdyby w domu seniora doszło do zdarzenia niebezpiecznego dla jego zdrowia lub życia. Do takich sytuacji zaliczamy np. napad na dom seniora w celu dokonania kradzieży.
Kolejna działanie obejmuje pakiet usług świadczonych przez wyspecjalizowanych opiekunów w obszarze wykonania zabiegów higieny osobistej, udzielenia pomocy przy wstawaniu, kąpieli, przemieszczaniu się, wykonywaniu lub dostarczaniu posiłków, robienia zakupów itp. Włosi nazywają tą instytucję Assistenza Domicilare Socio-Assistenziale (SAD).
Telesoccorso jest to usługa, umożliwiająca nawiązanie połączenia z operatorem, który w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia seniora zawiadomi odpowiednie służby i będzie pośredniczył w dostarczeniu usług, z których musi skorzystać senior. Ta usługa dotyczy zgłoszeń nie tylko o charakterze medycznym, ale także innych wymagających pilnej interwencji jak np. upadek seniora w trakcie przemieszczania się po domu i brak możliwości samodzielnego podniesienia się z podłogi.
Telemedycyna to usługa, która dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii umożliwia kontrolowanie stanu zdrowia seniora na odległość, oraz udzielenie mu pomocy medycznej w sytuacji zagrożenia jego zdrowia lub życia. Dzięki telemedycynie lekarz przyjeżdża do pacjenta tylko w sytuacji, gdy jego stan zdrowia bezwzględnie tego wymaga. W innych przypadkach pomoc jest udzielana telefonicznie, co znacząco obniża koszty świadczenia opieki medycznej. Lekarze chętnie korzystają z tej usługi w przypadku pacjentów kardiologicznych, ale również innych cierpiących na przewlekłe schorzenia.
Wielokrotnie rozmawialiśmy z Prezydentem Smogorzewskim o wprowadzeniu tej usługi w Legionowie. Sprawa powoli posuwa się do przodu. Problemem do rozwiązania pozostaje znalezienie odpowiedniego operatora.
Pronto salute jest to usługa skierowana do seniorów, których zły stan zdrowia uniemożliwia udanie się do apteki w celu realizacji recepty i wykupienia leków. W ramach tej usługi niezbędne lekarstwa, zamówione przez seniora telefonicznie w określonych aptekach, zostaną mu dostarczone do domu. Prawda jakie proste. Aż dziw, że legionowskie APTEKI na to nie wpadły.
Kolejna usługa – książki z dostawą do domu – jest skierowana do seniorów mających problemy z poruszaniem się, a jednocześnie lubiących czytać książki. Biblioteki biorące udział w akcji umożliwiają seniorowi telefoniczne zamówienie książek, które są potem dostarczane do jego domu. Częstotliwość dostaw wynosi 1-2 razy w tygodniu. Nowy dyrektor Biblioteki Tomek Talarski uruchomił taką usługę, mam nadzieję, że będzie się skutecznie rozwijała.
Niesamodzielni seniorzy mogą korzystać także z usługi cateringu dla seniorów. Firma, która wygrała przetarg w danym regionie, dostarcza posiłki do domu klienta. Posiłki są przygotowane zgodnie z zaleceniami lekarza/dietetyka i uwzględniają stan zdrowia seniora, jego zapotrzebowanie energetyczne oraz inne uwarunkowania związane z wiekiem.
Centro Provinciale per l’Adattamento dell’ Ambiente Domestico (CAAD) realizuje usługi doradcze w obszarze możliwości dostosowania mieszkania do potrzeb tracącego sprawność seniora. Specjaliści oglądają mieszkanie seniora i analizują możliwości likwidacji barier architektonicznych, np. w postaci wysokich progów i zamontowania elementów umożliwiających sprawne poruszanie się po mieszkaniu oraz swobodne korzystanie z niego, np. poprzez zamontowanie uchwytów przy wannie, dzięki którym, senior będzie mógł bez trudu do niej wejść i wydostać się z niej. Doradzają także, skąd można pozyskać wsparcie finansowe na remont mieszkania. Porady są udzielane przez zespół specjalistów, w skład którego wchodzą: pracownik społeczny, inżynier, architekt oraz fizjoterapeuta.
Tą usługę w naszym mieście ma zamiar oferować nowo powstałe Legionowskie Centrum Wolontariatu Seniorów funkcjonujące przy SPP NADZIEJA.
Tak bogaty zestaw usług świadczonych w środowisku domowym seniora świadczy o tym, iż priorytetem włoskiej polityki wobec osób starych jest zapewnienie seniorowi możliwości długiego, aktywnego funkcjonowania w środowisku domowym i tym samym opóźnienie jego przejścia do zewnętrznej opieki instytucjonalnej.
Jeśli zainteresowała was ta problematyka, czytajcie kolejny numer naszej gazety. Napiszemy w nim o mieszkaniach chronionych, usługach włoskich wolontariuszy seniorów i innych ciekawych rozwiązaniach w Italii.
Roman Biskupski
