Franciszek Józef Sikorski (1889-1940) – w czasie Bitwy Warszawskiej 1920 r. w stopniu pułkownika, dowódca XX Brygady 10. DP, kwaterujący w Michałowie.
Urodził się 4 października 1889 r. we Lwowie jako najmłodsze dziecko lekarza weterynarii Narcyza Sikorskiego i Adeli z d. Małuszyńskiej. Uczył się w gimnazjum w Tarnowie i we Lwowie, a następnie kontynuował edukację w szkole realnej w Krakowie, gdzie zdał egzamin maturalny. Przez rok studiował na Politechnice Lwowskiej, a kolejne pięć semestrów spędził na Uniwersytecie Lwowskim jako słuchacz Wydziału Filozoficznego. W maju 1909 r. Franciszek wstąpił do Związku Walki Czynnej, a rok później do Związku Strzeleckiego. W 1912 r., po zdaniu egzaminu oficerskiego, został mianowany podporucznikiem.
Latem 1914 r. wstąpił do organizowanych przez Piłsudskiego w Krakowie pierwszych oddziałów Legionów Polskich. We wrześniu został mianowany dowódcą 11. kompanii w III batalionie (dowódca kpt. Kazimierz Fabrycy) 2. PP płk. Zygmunta Zielińskiego. W tym samym miesiącu otrzymał awans na stopień porucznika. Od listopada 1914 r. Franciszek Sikorski pełnił w zastępstwie obowiązki dowódcy II batalionu 3. PP i 18 stycznia 1915 r. otrzymał awans na stopień kapitana. W kwietniu 1915 r. otrzymał nowy przydział – do 4. PP Legionów Polskich dowodzonego przez ppłk. Bolesławę Roję, gdzie został mianowany dowódcą II batalionu. Jego batalion walczył na froncie od lipca 1915 r. do lipca 1916 r. Franciszek Sikorski w tym czasie był dowódcą batalionu w 4. PP (od lutego 1916 do lutego 1917 r.), dowódcą batalionu w 6. PP (od lutego do lipca 1917 r.) i dowódcą 4. PP (od lipca do września 1917 r.).
W momencie odmowy złożenia przysięgi został zawieszony w czynnościach dowódcy pułku i oskarżony o działalność wywrotową na dwa miesiące znalazł się w więzieniu w Przemyślu. Dzięki zręcznej linii obrony pod koniec listopada 1917 r. został zwolniony i na własną prośbę odesłany do armii austriackiej. Jednak nie wytrwał w niej zbyt długo, ponieważ już w styczniu 1918 r. znalazł się w Krakowie, gdzie rozpoczął działalność w szeregach podziemnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W kwietniu 1918 r. został przeniesiony do rodzinnego Lwowa, gdzie objął stanowisko komendanta okręgu POW. Ścigany przez wojska austriackie wyjechał do Kijowa, a stamtąd na Kubań, gdzie brał udział w organizowaniu przez gen. Lucjana Żeligowskiego późniejszej 4. Dywizji Strzelców. Jako podpułkownik, potem pułkownik, pełnił kolejno funkcje dowódcy garnizonu i 13. Pułku Strzelców. Wraz z wojskiem znalazł się najpierw w Odessie, potem w Besarabii.
W Wojsku Polskim był dowódcą formowanego w czerwcu 1919 r. 28. Pułku Strzelców Kaniowskich, następnie dowodził XIX oraz XX Brygadą Piechoty w Bitwie Warszawskiej. Od grudnia 1920 r. do kwietnia 1921 r. szkolił się na kursie informacyjnym dla wyższych dowódców w Wyższej Szkole Wojennej. W okresie kwiecień 1921 – styczeń 1922 r. był dowódcą XIX BP i pełniącym obowiązki dowódcy 10. Dywizji Piechoty. 3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1922 r. trafił do Siedlec, gdzie pełnił funkcję najpierw komendanta garnizonu, później dowódcy piechoty dywizyjnej 9. DP, a w lipcu 1926 r. objął stanowisko dowódcy 9. Dywizji Piechoty. W czasie wypadków majowych w 1926 r. opowiedział się po stronie marsz. Józefa Piłsudskiego.
16 marca 1927 r., w wieku 38 lat, mianowany został generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 r. i 8. lokatą w korpusie generałów. Od marca 1932 r., wskutek różnych zawirowań wokół jego osoby, pozostawał w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu nr IX w Brześciu nad Bugiem. 30 czerwca 1933 r. przeszedł w stan spoczynku.
Po agresji III Rzeszy na Polskę 5 września 1939 r. ewakuował się do Brześcia, gdzie miał objąć dowództwo twierdzy. Następnie udał się do Lwowa, gdzie zameldował się do dyspozycji dowództwa Frontu Południowego. 12 września objął dowództwo obrony Lwowa.
Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa został, wbrew warunkom kapitulacji miasta, wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 r. został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 r. spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.
Krzysztof Klimaszewski
Patroni wydawnictwa:
