Michał Jerzy Poniatowski (1736–1794) – biskup płocki, ostatni prymas I Rzeczypospolitej, pierwszy prywatny właściciel dóbr Jabłonna i Wieliszew.
Urodził się 12 października 1736 r. w Gdańsku, syn Stanisława Poniatowskiego (kasztelana krakowskiego) i Konstancji z Czartoryskich, najmłodszy brat króla Polski Stanisława Augusta. Przeznaczony przez rodziców do stanu duchownego w 1760 r. przyjął święcenia kapłańskie. W 1764 r. wszedł w skład rady gabinetowej króla Stanisława Augusta, od 1768 r. sekretarz wielki koronny, a od 1773 r. biskup płocki. Ze względu na swoją działalność polityczną u boku brata (m.in. wiceprezes, a następnie prezes Komisji Edukacji Narodowej) obrał sobie za siedzibę podwarszawską Jabłonnę – posiadłość biskupów płockich. W latach 1774–1776 za zgodą kapituły płockiej i Sejmu Rzeczypospolitej przeprowadził przejęcie dóbr Jabłonna na swoją prywatną własność, na drodze wymiany na równorzędne majątki w innych częściach kraju. W 1789 r. dokonał podobnej wymiany z opactwem w Czerwińsku przejmując dobra Wieliszew.
Już w 1774 r. w miejscu drewnianego dworu biskupów płockich rozpoczęto budowę rezydencji wg projektu Dominika Merliniego. Założenia parkowe zaprojektował Szymon Bogumił Zug. W Jabłonnie powstała jedna z najpiękniejszych rezydencji w okolicach Warszawy, wzbudzająca zachwyt wśród przybyszy z zachodu Europy. Poniatowski nakazał również wybudowanie nowych, murowanych zabudowań folwarcznych oraz zespołu budynków dla 24 gospodarstw chłopskich składającego się z domów dwurodzinnych, obór i stodół. Naprzeciwko wjazdu do pałacu powstała austeria dla podróżnych.
W 1785 r. objął archidiecezję gnieźnieńską stając się ostatnim prymasem I Rzeczypospolitej. Zmarł w niejasnych okolicznościach 12 sierpnia 1794 r. w Warszawie. Pochowano go w katakumbach na cmentarzu powązkowskim. Jego synami naturalnymi byli ekonomista Piotr Maleszewski i płk Kazimierz Oborski. Dobra Jabłonna i Wieliszew odziedziczył na mocy testamentu bratanek prymasa książę Józef Poniatowski.
Rafał Degiel
Patroni wydawnictwa:
