Prof. Marcjan Fryderyk Żórawski (1848-1932) – specjalista weterynarii, anatom, histolog, fizjolog Urodził się 5 marca 1848 r. w Wieliszewie, jako syn Wincentego Żórawskiego, leśniczego dóbr klucza wieliszewskiego i Marcjanny z Grądzckich. Z aktu urodzenia Marcjana Fryderyka Żórawskiego, sporządzonego przez proboszcza parafii wieliszewskiej księdza Tomasza Czyżewicza, można się dowiedzieć, że zgłoszenia narodzin dokonał 12 marca 1948 r. ojciec dziecka Wincenty Żórawski, leśniczy dóbr Wieliszewa w obecności Jana Żebrowskiego, ekonoma dóbr i Antoniego Brzezińskiego, pisarza gminnego, obydwu mieszkańców Wieliszewa.
Po ukończeniu Szkoły Realnej w Warszawie, studiował w latach 1866-1870 w Warszawskiej Szkole Weterynaryjnej, którą ukończył w 1870 roku z dyplomem lekarza weterynaryjnego cum exima laude (łac. w wawrzynie chwały). Jako stypendysta studiował anatomię porównawczą, histologię, fizjologię w Dorpacie i Charkowie, uzyskując w 1871 r. stopień magistra n. wet. w Uczelni Weterynaryjnej w Dorpacie, na podstawie rozprawy pt. „Ueber das Lahmgehen des Pferdes” (z niem. o kulawiznach koni). 13 października (1 października według obowiązującego wówczas kalendarza juliańskiego) 1871 r. został mianowany nauczycielem nauk weterynaryjnych w Szkole Weterynaryjnej Warszawskiej i wykładał fizjologię, anatomię patologiczną i higienę. W 1874 r., w związku z akcją rusyfikowania Szkoły Warszawskiej, został przeniesiony do Charkowskiego Instytutu Weterynaryjnego, początkowo na stanowisko docenta, a następnie p.o. profesora nadzwyczajnego.
W 1879 r. powrócił na własną prośbę na dawne stanowisko nauczyciela w Szkole Warszawskiej. Z chwilą przemianowania szkoły w 1884 r. na uczelnię został w niej wykładowcą, a po przekształceniu jej wWarszawski Instytut Weterynaryjny w 1889 r. – docentem. Wykładał w różnym czasie: histologię, fizjologię, farmakologię z recepturą i ogólną patologią, a poza tym – anatomię patologiczną, hodowlę, weterynarię sądową, gospodarstwo wiejskie. Wyjeżdżał kilkakrotnie w podróże naukowe za granicę. W 1893 r. został zwolniony ze stanowiska w instytucie wskutek konfliktu z dyrektorem Czułowskim na tle utrudniania przez dyrektora Polakom wstępu na studia do instytutu i oddawania przez dyrektora pierwszeństwa przy przyjmowaniu do uczelni Rosjanom, wychowankom seminariów duchownych prawosławnych. Objął wtedy stanowisko weterynarza kwarantanny na Pradze, a następnie – weterynarza gubernialnego warszawskiego. Po odejściu Czułowskiego w 1904 r., Żórawski wrócił do Warszawskiego Instytutu Weterynaryjnego i jako docent prywatny jeszcze do 1908 roku wykładał hodowlę i zoohigienę, po czym przeszedł na emeryturę, osiadł w majątku Szarbsko, w powiecie koneckim i prowadził tu przez wiele lat pracę obywatelską (zakładał tu instytucje społeczne i przez 18 lat był sędzią z wyboru). Zmarł 27 kwietnia 1932 r. w Szarbsku. Żórawski był uczonym o szerokim kręgu zainteresowań. Obfity jego dorobek piśmienniczy pochodzi z lat 1871-1926. Jego prace o refrakcji oka, o mechanizmie zjawisk nerwowych i inne nabrały szerokiego rozgłosu i były tłumaczone na języki obce. W Uczelni Warszawskiej odegrał dużą rolę w okresie walki o podniesienie poziomu nauczania i stanowisko uczelni w hierarchii szkolnictwa; był serdecznie z nią związanym, jednym z ostatnich Polaków na etapie końcowej rusyfikacji szkoły.
Krzysztof Klimaszewski
