Po odzyskaniu przez Polską niepodległości w 1918 r. nastąpił dynamiczny rozwój jednostek radiotelegraficznych w Wojsku Polskim. Pierwsze bataliony bataliony radiotelegraficzne formowano od lutego 1919 r. w Warszawie. Na terenie gminy Nieporęt, obok Zegrza Południowego, drugim ważnym ośrodkiem stacjonowania wojsk łączności były Białobrzegi, nazywane wtedy Beniaminowem.
29 czerwca 1924 r. w wyniku zmian organizacyjnych powstał pułk radiotelegraficzny z miejscem stacjonowania w Warszawie. Początkowo dowództwo i kompania administracyjna od 1926 r. stacjonowały w Beniaminowie (koszary w Białobrzegach), czyli w miejscu tworzenia 1. batalionu radiotelegraficznego. W 1927 r. wprowadzono zmianę numeracji batalionów i batalion w Beniaminowie otrzymał numer 2. Zarys historii 2 batalionu radiotelegraficznego opisałem w numerze czerwcowym „Naszej Historii” z bieżącego roku. Przytoczę tu kilka ważniejszych informacji o rozwoju wojsk łączności w beniaminowskich koszarach.
W 1926 r. w Beniaminowie utworzono pierwszą świetlicę żołnierską, prowadzącą wśród żołnierzy działalność oświatowo-kulturalną. Kompleks koszarowy w Beniaminowie (Białobrzegach) ze względu na duży obszar i murowane, przestronne budynki tworzył dobre warunki do ćwiczeń terenowych, tak istotnych dla osiągnięcia efektywności wyszkolenia praktycznego wojsk łączności.
18 czerwca 1937 r. na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, po poświęceniu przez biskupa polowego Józefa Gawlinę marszałek Edward Śmigły-Rydz wręczył pułkowi radiotelegraficznemu sztandar i jeszcze w tym samym dniu, w koszarach pułku na ul. Duchnickiej w Warszawie odbyła się pierwsza przysięga żołnierska na nowy sztandar. W czasie wojny obronnej 1939 r. batalion radiotelegraficzny z Beniaminowa w ramach pułku organizował łączność dla kwatery Naczelnego Wodza.
Po drugiej wojnie światowej do koszar w Białobrzegach ponownie wróciły jednostki łączności Wojska Polskiego. 17 maja 1951 r, na bazie rozformowanego 1. okręgowego batalionu łączności w Legionowie, został powołany 17. batalion łączności. Z Legionowie do Białobrzegów został przeniesiony 23 października 1955 r. Stacjonował tam wspólnie z 40. liniowo-eksploatacyjnym batalionem łączności.
Na podstawie zarządzeń Szefa Sztabu WP i Szefa Sztabu WOW w listopadzie 1956 r. utworzono z połączenia obu wymienionych batalionów 9. pułk łączności w Białobrzegach. W 1958 r. Rada Państwa nadała pułkowi sztandar wręczony 9 października tegoż roku.
Uroczystość nadania sztandaru 9. BWD w Białobrzegach, 7 czerwca 2022 r. (fot. UG Nieporęt)
Lata 90. przyniosły dla pułku, jak dla większości jednostek Wojska Polskiego, zmiany organizacyjne. Na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Wojsk Polskiego z dniem 1 lipca 1994 r. został powołany 9. pułk dowodzenia tworzony na bazie m.in. rozformowanego 9. pułku łączności. Prezydent RP nadał 9. pułkowi dowodzenia sztandar ufundowany przez kadrę jednostki oraz mieszkańców gminy Radzymin i Nieporęt. Uroczystość wręczenia sztandaru odbyła się 14 sierpnia 1994 r.
W dniu 1 stycznia 2008 roku 9. pułk łączności został rozkazem Dowódcy Wojsk Lądowych przeformowany w 9. batalion łączności w Białobrzegach. Zadaniem batalionu było zapewnienie łączności dla potrzeb Dowództwa Wojsk Lądowych poprzez stały proces szkolenia. Ponadto batalion stale współpracował z samorządem gminy Nieporęt, organizując wspólnie uroczystości państwowe i wojskowe. Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej z 9 kwietnia 2008 r. 9. batalion łączności w Białobrzegach przejął dziedzictwo tradycji: 1. pułku łączności (1921-1929), 1. samodzielnego pułku łączności 1. AWP (1944-1946), 9. pułku łączności (1956-1994) oraz 9. pułku dowodzenia (1994-2007).
W wyniku reorganizacji struktur Wojsk Łączności Sił Zbrojnych RP, decyzją Ministra Obrony Narodowej z 12 sierpnia 2013 r. z dniem 30 listopada 2013 r., zostało sformowane dowództwo 9. Brygady Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Dowództwu 9. Brygady bezpośrednio podlegają następujące jednostki: 5. batalion dowodzenia – Kraków, 6. batalion dowodzenia Sił Powietrznych – Śrem, batalion dowodzenia Wojsk Lądowych – Białobrzegi, batalion dowodzenia Marynarki Wojennej – Wejherowo.
Minister Obrony Narodowej decyzją z 28 stycznia 2015 r. ustanowił datę Święta 9. BWD na dzień 18 października. 9. Brygada Wsparcia Dowodzenia DG RSZ w Białobrzegach jest jednostką organizacyjną, bezpośrednio podległą Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych, przeznaczoną do zabezpieczenia funkcjonowania stanowisk dowodzenia, rozwinięcia systemu wsparcia dowodzenia na potrzeby dowodzenia podległymi siłami i środkami oraz do udziału w likwidacji skutków sytuacji kryzysowych. Bataliony wchodzące w skład brygady dysponują nowoczesnymi środkami łączności. Do głównych zadań Brygady należy przygotowanie, wyszkolenie i wydzielenie sił i środków niezbędnych do wsparcia dowodzenia Dowódcy Generalnego RSZ oraz Dowódcy Operacyjnego RSZ – w zakresie komponentów: lądowego, powietrznego i morskiego, zapewnienie łączności, sprawnego działania systemów informatycznych DG RSZ.
Kolejnymi dowódcami Brygady byli: płk Ireneusz Szkolniak (10.X.2013 – 28.IV.2015), płk Piotr Adamski (28.IV.2015 – 1.X.2015), płk dypl. Zygmunt Malec (1.X.2015 – 29.XI.2016), płk dypl. Piotr Waniek (29.XI.2016 – obecnie).
Pod koniec stycznia 2022 r. Rada Gminy Nieporęt pozytywnie rozpatrzyła projekt ufundowania przez społeczeństwo gminy sztandaru dla 9. BWD DG RSZ, a w lutym br. Minister Obrony Narodowej wyraził zgodę na ufundowanie sztandaru. 7 czerwca 2022 r. po mszy św. odprawionej w kościele pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Nieporęcie, koncelebrowanej przez ks. ppłk. Marcina Czeropskiego, na terenie koszar w Białobrzegach nastąpiło uroczyste nadanie sztandaru 9. BWD DG RSZ. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: Anna Maria Anders – ambasador RP we Włoszech z akredytacją w San Marino oraz Sławomir Maciej Mazur – Wójt Gminy Nieporęt. W uroczystości uczestniczył Wojewoda Mazowiecki Konstanty Radziwiłł, przedstawiciel Prezydenta RP gen. dyw. Dariusz Łukowski, Dowódca Generalny RSZ gen. Jarosław Mika. 9. Brygada ponadto otrzymała imię gen. dyw. Wiktora Thommѐe. Dla upamiętnienia patrona 9. Brygady na ścianie budynku klubu Brygady powstał, namalowany przez studentów ASP w Warszawie mural, poświęcony gen. Wiktorowi Thommѐe oraz 28. Pułkowi Strzelców Kaniowskich. Odsłonięcia muralu dokonali najbliżsi krewni gen. Thommѐe oraz ambasador Anna Maria Anders. Uroczystości zakończyła defilada oddziałów wszystkich rodzajów sił zbrojnych, Policji, Państwowej Straży Pożarnej oraz piknik wojskowy. Nadanie sztandaru 9. Brygadzie było podniosłym, uroczystym momentem dla wszystkich żołnierzy służących pod sztandarem z mottem Bóg-Honor-Ojczyzna, jako symbolem wielowiekowej tradycji oręża polskiego.
Dariusz Wróbel
Ważniejsze źródła:
- Pakuła, Pułk Radiotelegraficzny, Pruszków 2010,
- Kowalski, Polskie Wojska Łączności na przełomie XX i XXI wieku, Zegrze 2019,
- Brygada Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.
