Odpowiedzialność inwestora za działania podwykonawców jest jednym z kluczowych zagadnień w prawie budowlanym, które ma na celu ochronę interesów uczestników procesu budowlanego, a w szczególności podwykonawców. Kodeks cywilny w art. 647(1) określa zasady odpowiedzialności inwestora za wypłatę wynagrodzenia dla podwykonawców. W artykule przyjrzymy się, w jakich sytuacjach inwestor ponosi odpowiedzialność, jakie są warunki powstania tej odpowiedzialności oraz jak może jej uniknąć.
Solidarna odpowiedzialność inwestora – zasady ogólne
Zgodnie z art. 647(1) Kodeksu cywilnego, odpowiedzialność inwestora za wynagrodzenie podwykonawcy ma charakter solidarny. Oznacza to, że w przypadku braku zapłaty ze strony wykonawcy, podwykonawca może dochodzić należnego wynagrodzenia bezpośrednio od inwestora. Istotną cechą tej odpowiedzialności jest jej bezwzględny charakter, co oznacza, że nie można jej wyłączyć ani ograniczyć umownie między inwestorem a wykonawcą. Norma ta ma na celu zapewnienie ochrony interesów podwykonawców, którzy często mają słabszą pozycję w stosunku do głównych uczestników procesu budowlanego.
Zakres odpowiedzialności inwestora
Solidarna odpowiedzialność inwestora obejmuje tylko wynagrodzenie za wykonane roboty budowlane. Wynika z tego, że inne należności, takie jak odszkodowania czy kary umowne, nie są objęte odpowiedzialnością inwestora. Ponadto podwykonawca może zawrzeć umowę z wykonawcą nie tylko w formie umowy o roboty budowlane, ale również w formie umowy o dzieło lub innej umowy przewidującej wykonanie określonych robót.
Warunki powstania odpowiedzialności – wiedza inwestora
Jednym z kluczowych warunków powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora jest jego wiedza o zakresie robót wykonywanych przez podwykonawcę oraz brak sprzeciwu wobec tych robót. Wiedza ta może być potwierdzona poprzez pisemne zgłoszenie robót przez wykonawcę lub podwykonawcę, w którym zostaje szczegółowo określony zakres prac podwykonawcy. Bez wyraźnego zgłoszenia i braku sprzeciwu inwestora, odpowiedzialność solidarna nie powstaje.
Ważnym aspektem jest także, że wiedza inwestora musi być wyraźna – nie można jej domniemywać, np. z faktu, że podwykonawca pojawił się na placu budowy. W praktyce inwestor powinien być informowany o konkretnych postanowieniach umowy między wykonawcą a podwykonawcą, które mają wpływ na zakres jego odpowiedzialności.
Zgłoszenie robót inwestorowi i jego sprzeciw
Aby doszło do powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora, zgłoszenie robót powinno mieć charakter pisemny i zawierać szczegółowy opis planowanych prac. Dzięki temu inwestor ma możliwość oceny zakresu odpowiedzialności, jaką będzie ponosił wobec podwykonawcy. Jeśli inwestor nie zgadza się na wykonanie określonych robót przez podwykonawcę, może zgłosić sprzeciw. Co istotne, sprzeciw ten musi również mieć formę pisemną i być doręczony zarówno wykonawcy, jak i podwykonawcy, a jego zgłoszenie musi nastąpić w ciągu 30 dni od momentu poinformowania o robocie.
Sprzeciw może być również częściowy, co oznacza, że inwestor może ograniczyć swoją odpowiedzialność tylko do wybranego zakresu robót. Jeśli sprzeciw nie zostanie zgłoszony w terminie, uznaje się, że inwestor zgadza się na zakres robót oraz solidarną odpowiedzialność za wynagrodzenie dla podwykonawcy.
Należy także wspomnieć, że kwotowy zakres odpowiedzialności inwestora wobec podwykonawcy jest ograniczony do wysokości wynagrodzenia ustalonego między inwestorem a wykonawcą.
Podsumowanie – jak uniknąć odpowiedzialności?
Aby uniknąć solidarnej odpowiedzialności, inwestor powinien:
- Precyzyjnie kontrolować zgłoszenia dotyczące podwykonawców i zakresu robót.
- Terminowo zgłaszać sprzeciw wobec robót wykonywanych przez podwykonawców, co pozwoli uniknąć odpowiedzialności za ich wynagrodzenie.
- Monitorować przebieg prac oraz płatności dla podwykonawców, aby nie dopuścić do sytuacji podwójnego zapłacenia wynagrodzenia.
Odpowiedzialność inwestora za działania podwykonawców w robotach budowlanych to złożone zagadnienie wymagające znajomości przepisów prawa i dbałości o formę i terminowość w komunikacji między inwestorem, wykonawcą a podwykonawcą.
Masz pytania dotyczące tego tematu? Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.
Adwokat Dagmara Jabłońska
