Starzenie się to naturalny proces każdego organizmu. Z naszym mózgiem dzieje się tak samo. W wyniku tego procesu zdolność przetwarzania i zapamiętywania nowych informacji słabnie. Obniżają się także funkcje poznawcze i spada sprawność intelektualna.
Szare komórki zaczynają pracować na coraz niższych obrotach, a myślenie staje się wolniejsze. Tak jak praca wszystkich organów tak i praca mózgu znacznie się spowalnia. Pogarszająca się wraz z wiekiem sprawność umysłowa jest sytuacją nieuniknioną. O mózg trzeba dbać całe życie, m.in poprzez dostarczanie mu odpowiednich składników mineralnych poprawiających jego funkcjonowanie. Słabnąca pamięć nie świadczy jednak o wieku, lecz o rozleniwieniu i braku odpowiednich ćwiczeń. Najszybciej ulega spowolnieniu pamięć krótkotrwała, która odpowiada za zapamiętywanie i uczenie się nowych rzeczy. Stare wspomnienia z przeszłości mocno tkwią w umyśle, a codzienne obowiązki i zdarzenia umykają z głowy. Nie możemy całkowicie temu zapobiec, ale jesteśmy w stanie znacznie spowolnić ten proces. Świadome używanie mózgu może wywołać wiele pozytywnych zmian. U osób starszych na pewno jest to związane z dłuższym czasem reakcji, ale zmiany prędzej czy później pojawią się. Nasze komórki mózgowe, pozbawione połączeń stopniowo, samoistnie kurczą się, czego powodem jest ograniczenie ich funkcji. Zadbajmy o to, by nie dopuścić do ich biernego zamierania. Wszystko zależy od naszych chęci, samozaparcia i pozytywnego nastawienia.
Jedną z charakterystycznych cech starzenia się człowieka są zmiany w funkcjach poznawczych, takich jak pamięć, myślenie, orientacja w przestrzeni, liczenie, pisanie, czytanie, zdolność uczenia się i planowanie. Często u osób starszych obserwuje się spowolnienie, nawet znaczne tych procesów. Utrudnia to aktywność zawodową i społeczną, a czasem także wykonywanie codziennych czynności, komunikację z innymi i zaspokajanie podstawowych potrzeb. Dlatego ludzie w pewnym wieku powinni systematycznie wykonywać ćwiczenia usprawniające umysł, które spowalniają wystąpienie i rozwój problemów z pamięcią. Jak dotąd nie odkryto możliwości zahamowania upływu czasu, nie ma też szans na zachowanie wiecznej młodości, ale mimo to warto podjąć walkę o samego siebie.
Demencja, zwana także otępieniem, jest przewlekłą postępującą chorobą mózgu. Charakteryzuje się spadkiem wszystkich wyższych funkcji poznawczych, takich jak pamięć, myślenie, osąd, orientacja, rozumienie, przetwarzanie danych, zdolność do uczenia się i wyrażania siebie. Towarzyszą jej zmiany emocjonalne: lęk, drażliwość, zmiany osobowości, utrata szacunku dla samego siebie, depresja, wahania emocjonalne, zmniejszenie ilości wyrażanych uczuć, mniejsze natężenie emocji, obojętność. Pacjent może również całkowicie zmienić sposób myślenia.
Jaka jest różnica między zapominaniem a demencją?
Jak wspomniano wcześniej, zapominanie może przytrafić się każdemu. W podeszłym wieku problemy z pamięcią są znacznie bardziej powszechne i nie zawsze oznaczają one demencję. Demencja jest ogólnym upośledzeniem zdolności umysłowych. Pacjenci cierpiący na demencję nie tylko zapomną wziąć parasola do pociągu zapomną nawet, że do niego wsiedli. Zapominają nazwiska swoich bliskich i mylą ze sobą ludzi. W późniejszych etapach nie udaje im się nawet rozpoznać swoich bliskich lub też uznają obcych za kogoś, kogo pamiętają z przeszłości. Ponieważ pacjenci łatwo zapomninają o bieżących wydarzeniach, lubią mówić o przeszłości, którą przypominają sobie zwykle bez problemu, a przynajmniej w początkowych etapach demencji. Problemy stają się tak przytłaczające, że uniemożliwiają życie codzienne, a pacjenci tracą swoją niezależność. Pacjenci stają się coraz bardziej zależni od swoich opiekunów.
Pierwsze oznaki demencji:
- Zmiany w zapamiętywaniu które sprawiają, że codzienne czynności stają się trudne,
- Trudności w planowaniu zadań i rozwiązywaniu problemów,
- Trudność w wykonywaniu codziennych czynności,
- Trudność w orientacji czasowej i przestrzennej,
- Trudności w zrozumieniu obrazów i relacji przestrzennych,
- Trudności w mówieniu lub pisaniu,
- Odkładanie rzeczy w nietypowe miejsca lub zapominanie ostatnich czynności,
- Pogorszony wzrok,
- Niechęć do pracy lub kontaktów społecznych,
- Zmiany nastroju i osobowości.
Ćwiczenia zawarte w tej książce mają funkcję usprawniającą umysł. Są przeznaczone dla osób starszych, u których można zaobserwować niewielkie obniżenie sprawności umysłowej. Osobie wykonującej te ćwiczenia powinien towarzyszyć ktoś, kto będzie motywował, wspierał, a z czasem gdy zadanie okaże się za trudne, pomagał je rozwiązać. Taka osoba może modyfikować polecenia, dostosowując je do ćwiczącego. A także wymyślać inne, analogiczne zadania. Przy ćwiczeniach dotyczących życia osobistego osoby starszej zalecana jest obecność kogoś bliskiego, kto nie tylko sprawdzi poprawność odpowiedzi, ale także zada kolejne pytania i będzie współuczestnikiem wspomnień i planów.
Ewa Milner-Kochańska
Naczelnik Wydziału Zdrowia Publicznego i Spraw Społecznych
Konkurs
Osoba, która prześlę poprawną odpowiedź na pytanie „Czym jest umysł?” na adres: zdrowie @um.legionowo.pl otrzyma książkę „Demencja? To nie dla mnie”.
