Nowotwory zajmują drugie miejsce (po chorobach układu krwionośnego) wśród chorób, na które najczęściej umieramy. Rocznie z tego powodu w Polsce ginie ponad 90 tys. osób. Statystyki na najbliższe lata nie są optymistyczne – szacuje się, że w ciągu dekady podwoi się ilość zgonów spowodowanych nowotworami.
Większość (80-90%) chorób nowotworowych spowodowana jest czynnikami środowiskowymi, a aż 30-40% z nich ma związek ze sposobem odżywiania się. Za główne czynniki ryzyka uważa się otyłość, spożywanie alkoholu oraz dieta uboga w warzywa i owoce, a obfitująca w czerwone mięso i cukry proste.
Tak, jak część elementów naszej diety sprzyja powstawaniu nowotworów, tak niektóre składniki pożywienia mogą nie tylko zmniejszać ryzyko zachorowań na raka, ale nawet prowadzić do cofnięcia się zmian nowotworowych i zapobiegać jego rozwojowi. Do produktów hamujących procesy nowotworowe należą przede wszystkim warzywa i owoce, które są świetnym źródłem błonnika oraz przeciwutleniaczy.
Na szczególną uwagę zasługują:
– warzywa kapustne takie jak brokuł, kalafior, jarmuż, kapusta. Zawierają one glukozynolany, które uwalniają dwie przeciwnowotworowe substancje: izotiocyjaniny i indole. Związki te mogą zapobiegać powstawaniu nowotworów piersi, prostaty, płuc i żołądka.
– czosnek, cebula, por, które wśród substancji nieprzychylnych nowotworom zawierają m.in. związki siarki, flawonoidy, witaminę C i selen.
– czerwona porzeczka, jagody, jeżyny, truskawki, żurawina, granat, winogrona bogate w błonnik, witaminę C, polifenole, w tym kwas elagowy, który zatrzymuje rozwój i powoduje obumieranie komórek nowotworowych m.in. płuc, wątroby, trzustki, piersi, skóry i przełyku.
– karczochy i seler, które dzięki zawartości apigeniny i luteoliny przyczyniają się do samoistnej śmierci komórek nowotworowych. Zwiększają one również skuteczność chemioterapii.
Inne produkty, które powinny znaleźć się w diecie przeciwnowotworowej to:
– nasiona roślin strączkowych (fasola, soja, soczewica, groch, bób). Bogate są w izoflawony, a wśród nich w genisteinę, która hamuje rozwój naczyń krwionośnych wokół komórek nowotworowych. Uniemożliwia w ten sposób dostarczanie tlenu i substancji odżywczych niezbędnych do rozwoju guza.
– siemię lniane. Jest ono jedynym tak dobrym źródłem lignanów. Zawiera ich ponad 100 razy więcej niż otręby pszenne, które są drugim z listy najlepszych źródeł tego związku. Związki te to roślinne hormony, które regulują stężenie estrogenów i dzięki temu przeciwdziałają nowotworom piersi. Z innych składników obficie występujących w siemieniu lnianym , które wspierają organizm w walce z nowotworami, są błonnik i kwasy omega-3.
– bakterie probiotyczne, które znajdziemy w fermentowanych produktach mlecznych (jogurty, kefiry). Są to dobre bakterie, które występują w naszym przewodzie pokarmowym. Dzięki nim sprawniej działa nasz układ trawienny i odpornościowy. Dodatkowo ułatwiają one oczyszczanie przewodu pokarmowego ze szkodliwych związków, które mogą przyczyniać się do powstawania nowotworów. Dzięki temu mogą one chronić nas przed nowotworami zwłaszcza jelita grubego.
– przyprawy takie jak rozmaryn, szałwia, tymianek, goździki, mięta, bazylia, korzeń lukrecji – którym aromat nadają przeciwnowotworowe olejki terpenowe oraz kurkuma zawierająca inny przeciwnowotworowy związek – kurkuminę.
– zielona herbata. Zawiera duże ilości katechin i flawonoli, których silne właściwości przeciwutleniające zapobiegają mutacjom komórek, dzięki czemu hamują powstawanie nowotworów.
Aby uchronić się przed chorobami nowotworowymi musimy z jednej strony ograniczyć ekspozycję na czynniki sprzyjające mutacjom zdrowych komórek. Należy przede wszystkim wystrzegać się dymu tytoniowego, unikać spożywania alkoholu, produktów wysokoprzetworzonych (konserwy, chipsy, krakersy itp.), wędzonych, marynowanych, smażonych na głębokim tłuszczu. Ograniczeniu powinno ulec spożycie czerwonego mięsa i słodyczy. Powinniśmy pamiętać, by w każdym posiłku znajdowały się warzywa lub owoce, bo to one zawierają najwięcej składników o działaniu przeciwnowotworowym. Białe pieczywo i przetworzone, słodkie płatki śniadaniowe powinny być wyparte przez pełnoziarniste produkty zbożowe (razowe pieczywo, płatki owsiane, kasze). Codziennym dodatkiem do diety powinny być przyprawy ziołowe, siemię lniane, pestki i orzechy (np. jako dodatek do sałatek). Kilka razy w tygodniu zastąpmy mięso nasionami roślin strączkowych np. zamiast wędliny na kanapkę, przygotujmy pastę z fasoli lub zamiast kotleta schabowego kotlet sojowy. By ułatwić organizmowi pozbywanie się toksyn pijmy wodę mineralną i zieloną herbatę jako dodatkowy zastrzyk przeciwutleniaczy.
Dietetyk, mgr Katarzyna Foszner
www.dieta-nawynos.pl
