Uzależnienie to stan, w którym osoba ma silne pragnienie lub potrzebę używania określonej substancji lub zachowania, pomimo szkodliwych skutków dla zdrowia, relacji i życia codziennego. Uzależnienie może dotyczyć różnych obszarów życia, takich jak używki, zachowania lub emocje. Kiedy w takim razie możemy mówić o uzależnieniu? Czy zamienne używanie pojęcia nałóg w odniesieniu do uzależnienia jest prawidłowe?
Uzależnienie to rodzaj zaburzenia, w którym osoba ma trudności z kontrolowaniem swojego zachowania wobec określonej substancji lub działania, pomimo szkodliwych skutków dla zdrowia fizycznego, emocjonalnego lub społecznego. Istnieją różne rodzaje uzależnień: od substancji – obejmuje uzależnienie od alkoholu, narkotyków, nikotyny, leków przepisywanych przez lekarza lub innych substancji psychoaktywnych, uzależnienie behawioralne – obejmuje uzależnienie od określonych działań, takich jak hazard, kompulsywne jedzenie, zakupy, korzystanie z Internetu, seks lub gra komputerowa. Oprócz tego wyróżnia się uzależnienie od pracy, które może prowadzić do przemęczenia, stresu i utraty równowagi między życiem prywatnym a zawodowym, a nawet uzależnienie od związków międzyludzkich – obejmuje uzależnienie od toksycznych relacji lub uzależnienie od miłości, które prowadzi do szkodliwych i destrukcyjnych związków. Wiele rodzajów uzależnień wymaga leczenia i wsparcia, aby osoba mogła wyzwolić się z uzależnienia i prowadzić zdrowe, zrównoważone życie.
Czynniki ryzyka, czyli przyczyny uzależnień
Istnieje wiele czynników ryzyka, które mogą przyczyniać się do rozwoju uzależnień. Niektóre z nich to:
- Genetyka – Badania wykazały, że istnieją pewne geny, które mogą wpływać na ryzyko uzależnienia, zwłaszcza w przypadku uzależnienia od substancji. Osoby, które mają bliskich krewnych z uzależnieniem, są bardziej narażone na rozwinięcie uzależnienia.
- Problemy emocjonalne lub psychiczne – Depresja, lęk, ADHD, zaburzenia osobowości, stres i traumy z przeszłości są czynnikami ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo uzależnienia.
- Czynniki środowiskowe – Narażenie na szkodliwe zachowania, takie jak nadużywanie substancji, w młodym wieku, przemoc domowa, presja rówieśnicza lub trudne warunki życia mogą również zwiększać ryzyko uzależnienia.
- Dostępność i presja społeczna – łatwy dostęp do substancji psychoaktywnych lub presja społeczna do spożywania alkoholu lub używek zwiększa ryzyko uzależnienia.
- Zachowania wywołujące uzależnienie – Określone zachowania, takie jak hazard, korzystanie z Internetu, jedzenie, seks lub gra komputerowa, mogą prowadzić do uzależnienia, zwłaszcza jeśli są wykonywane w sposób kompulsywny.
- Uwarunkowania kulturowe – niektóre kultury i subkultury, takie jak ruchy hip-hopowe czy kluby techno, promują używki, co może zwiększyć ryzyko uzależnienia.
Nałóg a uzależnienie: czy to to samo?
Słowa „nałóg” i „uzależnienie” często są używane zamiennie, ale technicznie rzecz biorąc, to nie to samo. Nałóg to nawyk, który jest silnie zakorzeniony w psychice danej osoby i trudny do kontrolowania. Osoba uzależniona od określonej substancji lub zachowania może mieć nałóg, ale osoba z nałogiem niekoniecznie jest uzależniona. Przykłady nałogów to palenie papierosów, objadanie się, grzebanie w nosie, gry komputerowe lub nieustanne sprawdzanie telefonu.
Z drugiej strony, uzależnienie to stan, w którym osoba ma trudności z kontrolowaniem swojego zachowania wobec określonej substancji lub działania, pomimo szkodliwych skutków dla zdrowia fizycznego, emocjonalnego lub społecznego. Uzależnienie jest bardziej złożone niż nałóg, ponieważ ma fizyczne i emocjonalne skutki oraz wymaga leczenia.
Mimo że te dwa pojęcia są różne, nałóg może prowadzić do uzależnienia, jeśli nie zostanie zarządzany lub leczony. Warto pamiętać, że zarówno nałóg, jak i uzależnienie mogą wpływać negatywnie na życie danej osoby i jej otoczenia, dlatego ważne jest, aby szukać pomocy w przypadku problemów z nimi związanych.
Warto zauważyć, że posiadanie jednego lub kilku z tych czynników ryzyka nie oznacza, że osoba na pewno będzie uzależniona. Ryzyko uzależnienia zależy również od wielu innych czynników, takich jak osobowość, styl życia i okoliczności.
Terapia uzależnień – na czym polega?
Terapia uzależnień to proces, w którym osoba uzależniona pracuje z terapeutą, aby zrozumieć swoje uzależnienie i nauczyć się, jak kontrolować swoje zachowanie i unikać powrotu do używania lub innych szkodliwych zachowań.
W zależności od rodzaju uzależnienia, podejścia terapeutyczne mogą się różnić, ale ogólnie terapia uzależnień obejmuje kilka kroków:
- Ocena – terapeuta dokonuje oceny stanu zdrowia pacjenta, historii uzależnienia i innych czynników, które mogą wpłynąć na leczenie.
- Planowanie – terapeuta i pacjent wspólnie tworzą plan leczenia, który obejmuje cele terapii, strategie i metody, które będą stosowane w trakcie leczenia.
- Leczenie – w trakcie leczenia pacjent uczestniczy w sesjach terapeutycznych, w których pracuje się nad rozpoznawaniem i kontrolowaniem swoich emocji, myśli i zachowań, które prowadzą do uzależnienia. Mogą to być sesje indywidualne lub grupowe.
- Wsparcie – podczas i po zakończeniu leczenia, pacjent otrzymuje wsparcie od terapeuty i innych ludzi, którzy mogą pomóc mu w utrzymywaniu zdrowych nawyków i unikaniu powrotu do uzależnienia.
W terapii uzależnień mogą być stosowane różne podejścia, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia motywacyjna, terapia grupowa i terapia rodzinna. Ważne jest, aby pacjent znalazł podejście terapeutyczne, które działa dla niego i jest dostosowane do jego potrzeb i sytuacji życiowej.
Terapia uzależnień może pomóc osobie uzależnionej w odzyskaniu kontroli nad swoim życiem, zrozumieniu przyczyn swojego uzależnienia i nauczeniu się zdrowych sposobów radzenia sobie ze stresem i negatywnymi emocjami, które mogą prowadzić do uzależnienia.
Artykuł powstał we współpracy z https://www.osrodekarka.com.pl/osrodek-leczenia-uzaleznien-alkoholowych/.
