Czy już wkrótce pożegnamy się z paleniem węglem? Urząd marszałkowski przygotowuje zmiany w uchwale antysmogowej dla Mazowsza. Zgodnie z nimi w 2030 roku ma zostać wprowadzony zakaz spalania paliw stałych. Nowe regulacje dotyczą powiatu legionowskiego, wołomińskiego, piaseczyńskiego, grodziskiego, otwockiego, warszawskiego zachodniego, nowodworskiego, pruszkowskiego, mińskiego oraz Warszawy. Trwają konsultacje projektu.
Dlaczego zmiany są konieczne?
Choroby układu oddechowego i krążenia, przedwczesne zgony, zwiększona zachorowalność na nowotwory czy nawet na COVID-19 – to jedne ze skutków oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Szacuje się, że na Mazowszu z powodu smogu umiera przedwcześnie ok. 6 tys. osób w ciągu roku. Problem pogłębia się w okresie jesienno-zimowym i jest szczególnie dotkliwy na obszarach o większym zagęszczeniu domów i mieszkań. To głównie skutek niskiej emisji, czyli zanieczyszczeń powstających przez palenie w piecach i kominkach. W związku z tym urząd marszałkowski przygotował projekt nowych regulacji w uchwale antysmogowej dla Warszawy i przyległych powiatów. Według niego od 2030 roku w swoich domach nie zainstalujemy już pieców na paliwa stałe. – Czyste powietrze to nasza wspólna sprawa, którą samorząd Mazowsza traktuje priorytetowo – mówi radna województwa Anna Brzezińska. – Dlatego prowadzimy szereg programów wsparcia i dofinansowań, z których mogą korzystać lokalne samorządy. Rozwiązania prawne, takie jak uchwała antysmogowa, wskazują kierunek koniecznych zmian, udział mieszkańców w trwających konsultacjach jest zatem niezwykle istotny.
Jak mówi Marcin Podgórski, dyrektor departamentu gospodarki odpadami, emisji i pozwoleń zintegrowanych urzędu marszałkowskiego, poziom szkodliwych dla zdrowia substancji w powietrzu, których źródłem jest spalanie węgla i drewna w domowych piecach, nadal przekracza ustalone standardy. – Problem w wielu miastach pod Warszawą jest nawet większy niż w stolicy. Występuje tam gęsta zabudowa i wiele domów jednorodzinnych bez dostępu do sieci elektrociepłowniczej. By walczyć o lepsze powietrze, należy wykorzystać wszelkie możliwe narzędzia, w tym także delegację ustawową dającą nam podstawę do wprowadzenia „uchwały antysmogowej” odpowiadającej właśnie na regionalne i lokalne uwarunkowania. Dlatego zapraszamy wszystkich mieszkańców i samorządy do zgłaszania uwag do projektu – mówi dyrektor Podgórski.
Większość mieszkańców za rezygnacją z węgla
Jak wynika z badania przeprowadzonego przez ARC Rynek i Opinia dla urzędu marszałkowskiego, ok. dwie trzecie mieszkańców Warszawy i podwarszawskich powiatów wyraża pełne lub częściowe poparcie dla zakazu. W stolicy za wprowadzeniem nowych regulacji opowiada się 69 proc. ankietowanych, w podregionie warszawskim wschodnim – 65 proc., a w warszawskim zachodnim – 66 proc. badanych.
Szansa na mniej zgonów i hospitalizacji
Zdecydowane ograniczenie niskiej emisji przełoży się wymiernie na jakość i długość życia mieszkańców. Jak wynika z analiz, które przeprowadziło dla urzędu marszałkowskiego Europejskie Centrum Czystego Powietrza, likwidacja niskiej emisji pozwoli uniknąć niemal 2 tys. zgonów rocznie oraz ponad 1,4 tys. hospitalizacji z przyczyn oddechowych wśród mieszkańców Mazowsza. W samym warszawskim „obwarzanku” jest szansa na ponad 500 zgonów rocznie mniej. Warunkiem koniecznym jest jednak likwidacja niskiej emisji. Przy samej zmianie pieców na urządzenia zgodne z unijnymi normami ekoprojektu, liczba zgonów wśród mieszkańców może spaść o ok. 350.
Czym jest uchwała antysmogowa?
Uchwała antysmogowa została wprowadzona na Mazowszu przez sejmik województwa już w 2017 roku. W jej zapisach określono m.in., że wszystkie nowe kotły na paliwa stałe od 11 listopada 2017 muszą spełniać wymagania tzw. ekoprojektu – dyrektywy unijnej, która określa normy emisji zanieczyszczeń przez urządzenia grzewcze. Ponadto od lipca 2018 w całym województwie obowiązuje zakaz stosowania części paliw stałych, takich jak węgiel brunatny, muły, flutokoncentraty czy też gorszej jakości węgiel kamienny i paliwa z biomasą o wilgotności powyżej 20 proc.
Co może się zmienić?
Zgodnie z propozycją zmian przygotowanych przez urząd marszałkowski, w powiatach podwarszawskich od 1 lipca 2030 eksploatacja pieców na paliwa stałe (np. węgla, drewna, pelletu itp.) będzie zakazana. Będą jednak wyjątki. Jeśli mieszkańcy wymienili swoje instalacje na zgodne z założeniami ekoprojektu po 11 listopada 2017 lub zdążą to zrobić do 30 czerwca 2030, będą mogli z nich korzystać do końca ich żywotności.
Jeszcze bardziej restrykcyjne zasady są proponowane dla Warszawy, gdzie zakaz spalania węgla miałby obowiązywać już od lipca 2024, a innych paliw stałych od lipca 2030. Oprócz nowych regulacji projekt uchwały wydłuża o pół roku czas na wymianę bezklasowych kotłów i kominków niespełniających wymogów ekoprojektu. Zakaz ich stosowania zacznie obowiązywać 1 lipca 2023 r.
Stężenie benzo(a)pirenu w roku 2017 oraz prognoza po wprowadzeniu zakazu spalania paliw stałych w regionie warszawskim stołecznym
Alarmy smogowe apelują o zdecydowane działania
Zdaniem przedstawicieli Polskiego Alarmu Smogowego do rozwiązania problemu smogu w Warszawie i okolicach konieczne są jeszcze bardziej zdecydowane rozwiązania. – To jakim powietrzem zmuszeni są oddychać mieszkańcy Warszawy i powiatów okalających, jest wstydem dla całego kraju – mówi Paulina Mroczkowska z Legionowskiego Alarmu Smogowego. – Z tytułu zanieczyszczeń powietrza w sezonie grzewczym ponosimy ogromne straty zdrowotne oraz finansowe, cierpi także nasz komfort życia. Pora to zmienić. Nie ma na co czekać i nie ma co odsuwać w czasie terminów zakazów zawartych w uchwale antysmogowej. Chcemy wzmocnienia uchwały, a nie jej osłabienia.
Polski Alarm Smogowy postuluje wprowadzenie zakazu dla montażu nowych kotłów węglowych już od 1 stycznia 2022 roku oraz zakazu spalania węgla na terenie m. st. Warszawy od 1 stycznia 2024. Zdaniem PAS analogiczne przepisy powinny dotyczyć biomasy. – Na terenie powiatów okalających zamiast całkowitego zakazu znacznie odsuniętego w czasie, sugerujemy szybkie zaostrzenie wymagań dla nowych urządzeń, które pozwoli na ograniczenie spalania biomasy. Wskazujemy także na możliwość lokalnych zaostrzeń, na życzenie samorządów – dodaje Paulina Mroczkowska.
Jak wziąć udział w konsultacjach?
Konsultacje projektu nowej uchwały antysmogowej trwają do 16 sierpnia 2021 r. Uwagi można składać za pomocą formularza elektronicznego dostępnego na stronach urzędu marszałkowskiego (formularz będzie aktywny tylko w terminie trwania konsultacji), pisemnie na adres Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych UMWM (ul. Kłopotowskiego 5, 03-718 Warszawa) oraz ustnie do protokołu po wcześniejszym umówieniu wizyty. Szczegóły i formularz można znaleźć na stronach www.mazovia.pl oraz www.powietrze.mazovia.pl.
