Nowelizacja ustawy, nad którą pracuje rząd miałaby wprowadzać nowe zasady obowiązujące przy likwidacji grobów zarówno ziemnych jak i murowanych. Dodatkowo ważną zmianą będzie dostępność informacji o opłaceniu grobu oraz podawanie możliwego terminu jego likwidacji.
Jak przekazał w rozmowie z PAP Wojciech Labuda, pełnomocnik premiera do spraw ochrony miejsc pamięci w obecnie obowiązującej ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku kwestia likwidacji grobów jest bardzo ogólnikowo opisana. Zdaniem Wojciecha Labudy przepisy te powinny być przejrzyste i stosowane w całym kraju.
Prace nad rządowym projektem o cmentarzach i chowaniu zmarłych mają się zakończyć z końcem 2022 roku. Wtedy też nowelizacja ustawy ma zostać przyjęta przez rząd. Nowe przepisy według założeń strony rządowej miałyby wejść w życie z dniem 1 czerwca 2023 roku uchylając tym samym ustawę z 1959 roku.
Jakie zmiany proponuje rząd?
Jedną z głównych zmian ma być dostępność informacji o tym, czy dany grób jest opłacony i kiedy może zostać zlikwidowany. Wytyczne co do likwidacji grobu mają być takie same bez względu na to, czy jest to grób ziemny czy też murowany
Nowa ustawa ma przesądzić, że groby będą mogły zostać przeznaczone do likwidacji najwcześniej po upływie dwudziestu lat od ostatniego pochówku i wygaśnięciu prawa do grobu.
Według planowanych zmian właściciel cmentarza, który będzie chciał zlikwidować grób, zobowiązany będzie wykonać szereg czynności, m.in.: na rok przed planowanym terminem likwidacji powinien oznaczyć w księgach cmentarnych, że dany grób jest przeznaczony do likwidacji, ale też umieścić taką informację, np. w formie tabliczki na samym grobie i jeżeli posiada dane kontaktowe dysponentów grobów, również ich poinformować. Dodatkowo informacja ta będzie również dostępna w publicznej bazie danych, nad którą trwają prace i która w założeniu ma objąć wszystkie cmentarze w kraju.
Wedle planowanych założeń nowej ustawy, jeżeli właściciel cmentarza wypełni te zadania, to bliski zmarłego lub inny zainteresowany będzie miał rok, aby wnieść sprzeciw wobec likwidacji. Jeśli nikt się w tym czasie nie zgłosi, grób będzie mógł zostać zlikwidowany.
Kiedy groby nie będą podlegać likwidacji?
W przygotowywanej ustawie zasadą ma być przedłużanie prawa do grobu co 20 lat. Na cmentarzach komunalnych, podobnie jak obecnie, będzie to związane z wniesieniem opłaty, natomiast w przypadku cmentarzy wyznaniowych będzie to zależne od zasad ustanowionych przez danego zarządcę cmentarza. Opłaty nie będą pobierane w przypadku wieloosobowych grobów murowanych powstałych przed wejściem w życie nowej ustawy (obecnie płaci się za nie tylko raz). Tego typu groby będzie można przeznaczyć do likwidacji dopiero wtedy, gdy w pełni zostanie uruchomiona centralna baza danych, a prowadzenie elektronicznych ksiąg cmentarnych będzie obowiązkowe.
Po wejściu nowych przepisów likwidacji, tak jak dziś, nie będą podlegały groby wojenne czy zabytkowe. Pomysłodawcy nowej ustawy planują wprowadzić jednak ograniczenia związane także z ochroną grobów osób zasłużonych, weteranów walk o wolność i niepodległość, a także osób odznaczonych, np. Orderem Virtuti Militari. Sprzeciw przeciwko wyburzeniu w takich przypadkach będą mogli zgłosić wojewodowie i IPN. Wówczas czy to prezes IPN, czy to wojewoda będzie mógł ten grób opłacić i objąć grób ochroną państwa.
