Od 23 grudnia 2024 roku zaczęły obowiązywać zmiany w rozporządzeniu dotyczącym ochrony przeciwpożarowej budynków, obiektów budowlanych i terenów. Przepisy mają na celu zmniejszenie liczby ofiar pożarów oraz zatrucia tlenkiem węgla poprzez obowiązek montowania czujek dymu i tlenku węgla. Od kiedy i gdzie trzeba będzie montować powyższe urządzenia?
Rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniające przepisy ochrony przeciwpożarowej opublikowano 22 listopada 2024 r. Zmiany dotyczą dwóch głównych obszarów:
- obowiązek stosowania urządzeń wykrywających pożar lub tlenek węgla, aby zmniejszyć liczbę ofiar pożarów i zatruć.
- obowiązek oznaczenia miejsc połączenia ścian oddzielenia przeciwpożarowego w dużych budynkach handlowych, produkcyjnych i magazynowych dla łatwiejszej identyfikacji stref pożarowych przez strażaków.
Ponadto:
- lokale mieszkalne świadczące usługi hotelarskie muszą zostać wyposażone w autonomiczne czujki dymu i tlenku węgla do 30 czerwca 2026 r.
- lokale mieszkalne z procesem spalania paliwa mają ten obowiązek od 1 stycznia 2030 r.
- w nowych budynkach i lokalach hotelarskich obowiązek ten obowiązuje od 23 grudnia 2024 roku.
- budynki z pozwoleniem na użytkowanie przed wejściem w życie rozporządzenia muszą oznakować ściany oddzielenia przeciwpożarowego do 1 stycznia 2026 r.
Pożary sadzy, pożary w budynkach mieszkalnych, emisja tlenku węgla (czadu)
Strażacy już od dawna głośno mówili o potrzebie obowiązku instalacji powyższych czujek w domach i mieszkaniach. Z danych MSWiA wynika, że tylko w 2024 r. w Polsce doszło do ponad 12,3 tys. pożarów sadzy, w których 116 osób zostało rannych, a 5 zginęło. Najwięcej takich zdarzeń było w styczniu – niemal 3 tys., a najmniej w lipcu – 271. Najczęściej dochodziło do nich w województwie wielkopolskim i mazowieckim.
Jak dotąd w 2024 r. w całym kraju miało miejsce ponad 27,4 tys. pożarów w budynkach mieszkalnych, w których rannych zostało ponad 1,9 tys. osób, a zginęło 269. Najwięcej było ich w styczniu – ponad 4,7 tys., a najmniej w sierpniu – niespełna 1,3 tys. Najczęściej do pożarów dochodziło w województwach mazowieckim, śląskim i dolnośląskim.
Odnotowano także ponad 4 tys. zdarzeń związanych z emisją tlenku węgla (czadu), w których poszkodowanych zostało niemal 1,2 tys. osób, a zginęły 43. Najwięcej zdarzeń było w styczniu – 531, a najmniej we wrześniu – 190. Najczęściej dochodzi do tego rodzaju wydarzeń w województwie śląskim – niemal 40 proc. wszystkich zdarzeń.
Liczba ofiar zatruciem tlenkiem węgla w ostatnich latach zmniejszyła się wobec tragicznego sezonu grzewczego 2010/2011 roku, gdy zmarło aż 111 osób. Od sezonu grzewczego 2018/2019 do 2023/2024 każdego roku z powodu zatrucia czadem zmarło między 37 a 54 osoby.
Pożary budynków
W latach 2019-2023 corocznie dochodziło do około 30-32 tys. pożarów w obiektach mieszkalnych. Każdego roku w Polsce w pożarach budynków lub innych obiektów budowlanych śmierć ponosi średnio ponad 450 osób. Liczba ta utrzymuje się na podobnym poziomie, pomimo spadku ogólnej liczby pożarów.
Dane PSP wskazują m.in., że około 80 proc. to ofiary pożarów w budynkach mieszkalnych. Do tragicznych skutków pożarów najczęściej dochodzi w sezonie grzewczym. Najczęściej są to osoby (około 50 proc.) powyżej 55. roku życia. Duży odsetek pożarów występuje w nocy.
Wykrywanie oraz alarmowanie o zagrożeniu tlenkiem węgla – autonomiczne czujki tlenku węgla
W zdarzeniach związanych z emisją tlenku węgla, przy których działania ratownicze prowadziły lub asystowały siły KSRG, każdego roku jest poszkodowanych od kilkuset do blisko dwóch tysięcy osób, a kilkadziesiąt z nich traci życie.
Takie zdarzenia związane są głównie z nieprawidłowym działaniem urządzeń do ogrzewania lub ich wyposażenia (np. pieców, kotłów, podgrzewaczy wody, kominków), a także z niesprawnością przewodów kominowych (wentylacyjnych, spalinowych i dymowych). Około 6 proc. ofiar śmiertelnych to dzieci. W ogólnej liczbie poszkodowanych grupa najmłodszych to około 27 proc.
Czym jest tlenek węgla?
Czad, czyli tlenek węgla powstaje podczas procesu niecałkowitego spalania materiałów palnych. Ma silne własności toksyczne, jest lżejszy od powietrza, dlatego też gromadzi się głównie pod sufitem. Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest: bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku. Czad blokuje dostęp tlenu do organizmu, poprzez zajmowanie jego miejsca w hemoglobinie (czerwonych krwinkach), powodując przy długotrwałym narażeniu śmierć. Głównym źródłem zatruć w budynkach mieszkalnych jest niesprawność przewodów kominowych: wentylacyjnych i dymowych. Ich wadliwe działanie może wynikać z: nieszczelności, braku konserwacji (w tym czyszczenia), wad konstrukcyjnych i niedostosowania istniejącego systemu wentylacji do standardów szczelności stosowanych okien i drzwi, w związku z wymianą starych okien i drzwi na nowe.
Nie bagatelizujmy objawów takich jak: bóle i zawroty głowy, duszność, senność, osłabienie, przyspieszona czynność serca, ponieważ mogą one być sygnałem, że ulegamy zatruciu tlenkiem węgla. W takiej sytuacji natychmiast przewietrzmy pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnijmy porady lekarskiej.
