Kancelaria Prezydenta poinformowała, że Prezydent Andrzej Duda podpisał w sobotę (12 marca) wieczorem specustawę o pomocy ukraińskim uchodźcom. Następnie tego samego dnia została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw. Specustawa reguluje m.in. kwestie związane z legalnością pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce, a także udzielaną im pomocą.
Sejm uchwalił ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa w środę (9 marca). W nocy z piątku na sobotę Senat przyjął w sumie 60 poprawek do ustawy, a kilkanaście z nich przyjął w sobotę rano Sejm. Następnie wieczorem Andrzej Duda podpisał specustawę. Następnie została ona opublikowana w Dzienniku Ustaw i obowiązuje z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r.
Co gwarantuje uchodźcom specustawa podpisana przez prezydenta?
Przyjęta ustawa zapewnia legalność pobytu obywatelom Ukrainy, a także ich małżonkom niemającym obywatelstwa ukraińskiego, którzy wjechali z Ukrainy do Polski od początku rosyjskiej inwazji (24 lutego). Pobyt ukraińskich uchodźców w naszym kraju będzie uznawany za legalny przez 18 miesięcy. Legalny będzie także pobyt dzieci urodzonych już w Polsce przez Ukrainki, które uciekły przed wojną. Sejm nie zaakceptował senackiej poprawki, wskutek której pobyt za legalny uznawany był bezterminowo. Zgodnie z ustawą po upływie 9 miesięcy uchodźcy, których pobyt uznano za legalny, mogą ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat.
Na mocy specustawy uchodźcy z Ukrainy będą mogli m.in. otrzymać numer PESEL i założyć Profil Zaufany. O nadanie numeru PESEL uchodźcy mogą wnioskować w dowolnym organie wykonawczym gminy. Rejestracja ruszy w najbliższą środę, 16 marca. Uchodźcy będą także mogli podjąć w Polsce pracę i uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej. Uczniowie i studenci będą mogli kontynuować naukę w polskich szkołach i uczelniach. Uchodźcom z Ukrainy przysługiwać też będzie pomoc finansową. Zgodnie z ustawą dostaną oni jednorazowo 300 zł na osobę.
Pomoc finansowa dla osób, które przyjęły do siebie uchodźców
Regulacja umożliwi też wypłatę świadczeń tym, którzy zapewnią wyżywienie i zakwaterowanie obywatelom Ukrainy. Pieniądze będą wypłacane za okres maksymalnie 60 dni, ale w uzasadnianych przypadkach może być on przedłużony. Świadczenia miały być wypłacane na podstawie umowy zawartej z gminą, jednak po przyjęciu senackiej poprawki ma to się odbywać na podstawie wniosków o takie świadczenie. Będzie to 40 zł na dzień. Składanie wniosków – podobnie jak w przypadku numeru PESEL – ruszy w środę, 16 marca.
Co z obywatelami Ukrainy, którzy przebywali w Polsce przed wybuchem wojny?
Większość przepisów ustawy nie dotyczy Ukraińców, którzy przebywali w Polsce legalnie przed wojną. Terminy ważności ich wiz krajowych i zezwoleń na pobyt czasowy, które upłynęłyby w czasie wojny, zostaną jednak na jej mocy wydłużone do końca roku. Do ustawy przyjęto też poprawkę Senatu, zgodnie z którą terminy przypadające po 24 lutego m.in. ważności kart pobytu czy polskich dokumentów tożsamości obywateli Ukrainy zostaną wydłużone o 18 miesięcy. Przez 18 miesięcy będzie też uznawany za legalny pobyt obywatela Ukrainy, jeśli w czasie wojny straciłby możliwość przebywania w Polsce na podstawie np. wizy Schengen lub w ramach ruchu bezwizowego.
Dodatkowo na mocy specustawy utworzona zostanie rezerwa celowa w budżecie, a w Banku Gospodarstwa Krajowego powstanie specjalny Fundusz Pomocy. Ustawa zaostrza też kary za przestępstwa związane z handlem ludźmi i sutenerstwem popełnione w czasie wojny na Ukrainie.
