W Ministerstwie Rozwoju i Technologii od kilku lat pracowano nad projektem nowelizacji ustawy, który jest pierwszym etapem reformy systemu planowania przestrzennego. Ostatecznie ministerstwo zaproponowało liczne zmiany do obowiązującej ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Kilka dni temu (26 maja) Sejm przyjął przygotowaną przez MRiT nowelizację ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
W Sejmie pracujące nad projektem nowelizacji ustawy połączone komisje sejmowe przyjęły szereg poprawek zarówno o charakterze redakcyjnym i ujednolicającym, jak i merytorycznym. Wprowadzono m.in. poprawkę dotyczącą szczególnego trybu wydawania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Można go uruchomić, jeżeli będą służyć realizacji dużych inwestycji o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa albo gospodarki narodowej. Tryb będzie mógł być inicjowany tylko przez ministrów odpowiedzialnych za gospodarkę i przemysł zbrojeniowy.
Nowe narzędzia
Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wprowadza nowe narzędzie planistyczne – plan ogólny, który ma być uchwalany obligatoryjnie dla całej gminy, w randze aktu prawa miejscowego. Gminy będą miały na to czas do 1 stycznia 2026 r. Plan ogólny ma zastąpić studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Jego ustalenia będą podstawą do uchwalania planów miejscowych oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy.
Dodatkowo nową formą planu miejscowego będzie zintegrowany plan inwestycyjny sporządzany na wniosek inwestora, docelowo zastępujący tzw. specustawę mieszkaniową. Inwestor będzie mógł np. zobowiązać się do budowy szkoły lub wsparcia takiej inwestycji. W projekcie doprecyzowano przepisy dotyczące decyzji o warunkach zabudowy, m.in. obszar analizowany ograniczono do 200 m.
Według MRiT dotychczasowy sposób wydawania warunków zabudowy powoduje niekontrolowane rozprzestrzenianie się zabudowy. Powiązanie decyzji o warunkach zabudowy z planem ogólnym gminy ma przeciwdziałać lokalizowaniu zabudowy „w szczerym polu”, co bardzo często wymusza na gminach dodatkowe inwestycje związane z komunikacją czy infrastrukturą społeczną i techniczną. Zgodnie z założeniami ustawodawcy z 2003 roku decyzje WZ miały być wykorzystywane sporadycznie, a stały się zjawiskiem powszechnym. Z tego powodu zaproponowano przepisy o powiązaniu wydawania decyzji z położeniem na obszarze uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy oraz wymogiem zgodności z planem ogólnym w zakresie funkcji zabudowy oraz parametrów i wskaźników urbanistycznych. Nowe decyzje WZ będą ważne przez 5 lat od dnia, w którym staną się prawomocne. Tyle czasu inwestor będzie miał na uzyskanie np. pozwolenia na budowę czy też rozpoczęcie realizacji inwestycji.
Rejestr Urbanistyczny
Nowelizacja ustawy przewiduje również uruchomienie nieodpłatnego i dostępnego dla wszystkich zainteresowanych Rejestru Urbanistycznego prowadzonego on-line. System ten ma być źródłem informacji i danych (m.in. dokumenty powstające w trakcie sporządzania aktów planistycznych, raporty z konsultacji społecznych, decyzje administracyjne związane z planowaniem przestrzennym, rozstrzygnięcia organów nadzoru). Rejestr będzie bazował na danych przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Będzie to nieodpłatny, dostępny dla wszystkich zainteresowanych, zintegrowany system. Przepisy dotyczące rejestru zaczną obowiązywać od 2026 roku, co pozwoli urzędom gmin na przygotowanie się do tej zmiany.
Według autorów nowelizacji ustawy ma ona uprościć, przyśpieszyć i ujednolicić procedury dotyczące planowania przestrzennego w gminach.
Ustawa trafi teraz do Senatu. Ostateczny termin wejścia w życie ustawy uzależniony jest od tempa dalszych prac parlamentarnych, decyzji prezydenta o podpisie i publikacji w dzienniku urzędowym. Część regulacji wejdzie w życie 30 dni od ogłoszenia ustawy, jednak całość systemu zadziała, gdy gmina uchwali plan ogólny.
