W 2020r. ruszy pierwsza edycja legionowskiego budżetu obywatelskiego. Legionowianie w głosowaniach przesądzą, na jakie miejskie inwestycje przeznaczyć 0,5 mln zł. Marzec będzie miesiącem, w którym będzie można składać propozycje ogólnodostępnych przedsięwzięć. Ich realizacja nastąpi jednak dopiero w 2021r.
Pod koniec 2019r. legionowski samorząd uchwalił regulamin legionowskiego budżetu obywatelskiego. Oznacza to, że pierwsza edycja tego projektu ruszy w 2020r. Do dyspozycji mieszkańców będzie 0,5 mln zł. Pieniądze te będą mogły być wydane wyłącznie na ogólnodostępne inwestycje. Zgodnie z zatwierdzonym przez radnych harmonogramem, pierwsze działania mające na celu poinformowanie legionowian o uruchomieniu tego narzędzia inwestycyjnego ruszą już w styczniu. W marcu grupy liczące co najmniej 20 mieszkańców będą mogły składać propozycje ogólnodostępnych przedsięwzięć. Potem przyjdzie czas na ich weryfikację, głównie pod kątem możliwości finansowych i prawnych, ich realizacji przez urzędników. Pomysły, które przejdą wstępną selekcję, poddane zostaną pod powszechne i bezpośrednie głosowanie. Nie nastąpi to jednak wcześniej jak w lipcu. Zrealizowane zostaną te przedsięwzięcia, które uzyskają najwyższą liczbę głosów. Ich realizacja nastąpi jednak dopiero w 2021r.
Chcieli dobrze, ale się nie udało
W budżecie Legionowa na 2019r. zabezpieczono 0,5 mln zł na budżet obywatelski. Problem w jego realizacji tkwił jednak w tym, że wcześniej żadną uchwałą nie opracowano zasad jego funkcjonowania. I właśnie z tego powodu Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO) zakwestionowała przedmiotowe zapisy ujęte w uchwale budżetowej Legionowa na 2019r. W obliczu tych perturbacji, od zeszłorocznej wiosny w magistracie ruszyły intensywne prace nad stworzeniem regulaminu legionowskiego budżetu partycypacyjnego. Finał tych prac poznaliśmy dopiero pod koniec minionego roku, zaś ich efekty pod postacią regulaminu budżetu obywatelskiego wraz z wszystkimi jego załącznikami i formularzami zyskały akceptację całej legionowskiej rady 30 grudnia 2019r. W przypadku Legionowa, uruchomienie budżetu partycypacyjnego nie jest ustawowym obowiązkiem, lecz raczej wynika z dobrej woli włodarzy oraz licznych próśb radnych i mieszkańców dotyczących jego wdrożenia.
Komentarz radnego Grabowskiego
O ocenę procesu tworzenia legionowskiego budżetu obywatelskiego poprosiliśmy radnego, który na tle pozostałych samorządowców wyróżnił się aktywnością i pomysłowością w przedmiotowym zakresie. Oto jak radny Mirosław Grabowski ze stowarzyszenia Nasze Miasto Nasze Sprawy (NM NS) odniósł się do tematu:
Budżet to szczególna forma konsultacji społecznych, gdzie mieszkańcy w bezpośrednim głosowaniu decydują corocznie o części wydatków budżetu gminy. Zadania wybrane przez mieszkańców do realizacji zostają uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Podstawowym założeniem budżetu obywatelskiego jest oddanie inicjatywy i ostatecznej decyzji w ręce wyborców. To mieszkańcy od pierwszej do ostatniej chwili decydują o sposobie wydatkowania środków budżetowych. Pomysły do budżetu obywatelskiego zgłaszają mieszkańcy. I sami mieszkańcy – w głosowaniu – decydują, które z nich powinny zostać zrealizowane. Zadanie władz ogranicza się jedynie do stworzenia odpowiedniego systemu zapewniającego sprawne przeprowadzenie całej procedury. Ten sposób działania zwiększa przejrzystość i wiarygodność w wydatkowaniu przynajmniej części środków finansowych pochodzących z naszych podatków. Poprawia poczucie odpowiedzialności za sprawy lokalne i pozwala budować społeczeństwo obywatelskie.
Pierwszy raz propozycja budżetu obywatelskiego pojawiła się już w 2018r. przy konstrukcji budżetu na 2019 rok. I chociaż środki przeznaczone na ten cel były skromne, bo jedynie 500 tysięcy złotych w mieście z budżetem prawie 300-milionowym, to i tak wiele osób z tego faktu bardzo się ucieszyło. Różnie oceniane przez mieszkańców inicjatywy lokalne miały zostać dodatkowo wzmocnione czymś, co w wielu miastach funkcjonowało już bardzo długo, a o co nasze stowarzyszenie NMNS zabiegło od bardzo dawna. Już wówczas miałem uwagi do utworzenia rezerwy celowej w wysokości 500 tysięcy złotych na realizację zadań w ramach budżetu obywatelskiego. Uważałem, iż wprowadzenie do budżetu rezerwy na zadania realizowane w ramach budżetu obywatelskiego bez uprzednio przyjętej uchwały, która określiłaby wymagania, jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego może skutkować zakwestionowaniem uchwały budżetowej w tym zakresie przez RIO. Tak też się stało. RIO w swojej uchwale z 6 grudnia 2018r. po raz pierwszy zakwestionowała utworzenie takiej rezerwy ze względu na brak uchwały rady miasta w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami w zakresie budżetu obywatelskiego. Postulowałem wówczas, iż najpierw powinniśmy przyjąć uchwałę, a dopiero później utworzyć rezerwę na ten cel, bo tak stanowi obowiązujące prawo. Prezydent i skarbnik byli innego zdania, a większość radnych poparła ich tok myślenia i przyjęła budżet na 2019r. z kwestionowanymi zapisami. Po kolejnych negatywnych orzeczeniach RIO i decyzji Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA), który oddalił skargę prezydenta Legionowa na postanowienia RIO, prezydent zdecydował się przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami, które odbyły się w kwietniu 2019r. Był to dobry prognostyk na dalszy etap działania. Pomimo tego iż tak, jak obiecałem wspólnie z członkami stowarzyszenia NMNS przygotowaliśmy własny projekt regulaminu budżetu obywatelskiego, to starając się nie burzyć już podjętych działań ze strony miasta zadeklarowałem chęć współpracy nad wersją przygotowaną przez ratusz. Zostało to odebrane pozytywnie. Razem z aktywną grupą mieszkańców Legionowa zgłosiliśmy podczas tych konsultacji ponad 20 uwag (10 z nich to moje uwagi), z których większość znalazła akceptację pracowników odpowiedzialnych za projekt tego regulaminu.
Jednak prace nad tym regulaminem ruszyły tak naprawdę dopiero w sierpniu 2019r., kiedy to po kolejnej próbie uchwalenia niedopracowanego projektu regulaminu budżetu obywatelskiego udało się przekonać prezydenta do wycofaniu tego projektu i skierowania do pracy w komisji budżetowej. Duże znaczenie ma tu również fakt, iż nastąpiła wymiana pracownika urzędu miasta odpowiedzialnego za te prace i za współpracę z radnymi. Kilka posiedzeń komisji budżetu i finansów, na które dzięki uprzejmości przewodniczącej tej komisji byłem zapraszany oraz wymiana korespondencji pomiędzy radnymi, a przedstawicielem urzędu miasta spowodowała, iż dziś mamy wersję, która może nie jest idealna, ale stanowi mocną podstawę do wdrożenia czegoś, co już od bardzo dawna funkcjonuje w innych miastach nieraz mniejszych, niż Legionowo. Na tym etapie prac nad regulaminem zgłosiłem szereg uwag, które po wnikliwej analizie prawnej zostały w większości uwzględnione. Zabiegałem m. in. o to, aby mieszkańcy na etapie zgłaszania projektów, ale również na etapie głosowania mogli uzyskać merytoryczne wsparcie odpowiednich komórek organizacyjnych urzędu miasta. Doprowadziłem do usunięcia zapisów, które mogłyby wykluczyć jakąś grupę społeczną lub mieszkańców konkretnego rejonu miasta.
Szkoda, że ten budżet mieszkańcy będą mogli realizować dopiero w 2021r. i że nie udało mi się przekonać prezydenta i radnych, aby na ten cel przeznaczyć kwotę większą, niż zapisane w uchwale 500 tysięcy złotych. Dobrze by było również, aby te środki finansowe przeznaczone na realizację zadań w ramach budżetu obywatelskiego były dzielone na nieformalne dzielnice Legionowa z uwzględnieniem liczby mieszkańców. Mam jedynie taką nadzieję, iż w przyszłości taki podział nastąpi, a kolejne budżety będą przeznaczały na ten cel większe środki finansowe.
Teraz wszystko zależy od aktywności mieszkańców. Duże znaczenie ma tu harmonogram prac nad budżetem obywatelskim, który nakłada pewne ramy czasowe. To mieszkańcy zgłaszają projekty, a następnie w głosowaniu decydują o tym, które z nich zostaną zrealizowane. Jeżeli chcemy, aby to właśnie nasze zadanie zostało zrealizowane to musimy wokół tego pomysłu zaktywizować jak największą grupę mieszkańców miasta. Czas płynie nieubłaganie i chociaż będziemy wybierać coś, co zostanie zrealizowane w 2021r., to czas na zgłaszanie pomysłów mamy tylko do 16 marca 2020r.
