Starosta legionowski Jan Grabiec, jako lider krajowej Koalicji Powiatów chce zaskarżyć w Trybunale Konstytucyjnym janosikowe płacone przez powiaty. Zobowiązanie parlamentarzystów do dostosowania do konstytucji przepisów określających wysokość janosikowego płaconego przez województwa, zapaliło zielone światło dla wprowadzenia podobnych zmian na gminnym i powiatowym szczeblu.
Janosikowe niezgodne z konstytucją
Opłatę wyrównawczą, potocznie zwaną janosikowym, bogatsze samorządy już od 2003r. uiszczają na rzecz tych biedniejszych. Dochodami podatkowymi dzielą się województwa z województwami, powiaty z powiatami, zaś gminy z gminami.
Bogaci pomagając biednym, stają się od nich biedniejsi
Według trybunału brak progów ostrożnościowych w sposobie naliczania i redystrybucji janosikowego na poziomie województw jest niekonstytucyjne, ponieważ nie gwarantuje stabilności finansowej samorządom. Trybunał przychylając się do skargi Mazowsza z 2010r. na m.in. naliczanie janosikowego w oparciu o dane sprzed 2 lat, bez uwzględnienia zmieniającej się sytuacji gospodarczej, dał ustawodawcy 1,5 roku na systemową zmianę prawa w tym względzie. Sędziowie trybunału w uzasadnieniu wyroku z 4 marca br. sygnalizowali nawet, że w przypadku dekoniunktury i niskich wpływów podatkowych obecne przepisy mogą doprowadzić do sytuacji, w której dochody województwa okażą się niższe, od należnej do zapłaty kwoty janosikowego.
Koalicja Powiatów szykuje skargę do TK
Przepisy dotyczące powiatowego janosikowego są bliźniaczo podobne do tych uchylonych przez TK dla województw. Koalicja Powiatów utworzona przez powiaty legionowski, warszawsko-zachodni, piaseczyński, otwocki, pruszkowski, wołomiński i grodziski, już od blisko 2 lat walczy o zmianę przepisów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w zakresie systemu naliczania części równoważącej subwencji ogólnej oraz rozdzielania subwencji. Po triumfie województwa w TK, aż 10 powiatów z Mazowsza, Dolnego Śląska i Wielkopolski, tj. samorządy legionowski, warszawsko-zachodni, piaseczyński, otwocki, pruszkowski, wołomiński, grodziski, bełchatowski, poznański i polkowicki zadeklarowało złożenie analogicznej skargi w Trybunale Konstytucyjnym.
Powiatowe janosikowe zgodne z konstytucją
Trybunał jeszcze w 2013r. stwierdził, że „janosikowe” płacone przez gminy i powiaty jest zgodne z konstytucją. Jednak już wtedy samemu systemowi zarzucił niepraktyczność i brak funkcjonalności oraz wytknął wady, mogące w przyszłości prowadzić do naruszenia jej przepisów. Wśród nich znalazły się m. in. kryteria decydujące o samorządach płacących janosikowe, takie jak liczba mieszkańców i dochód, a także brak mechanizmu korygującego. Według sędziów trybunału tak dobrane kryteria nie uwzględniają specyfiki dużych miast i obliczane są na podstawie danych sprzed 2 lat, w stosunku do aktualnego roku budżetowego.
Pogoda dla bogaczy na Mazowszu…
Mazowsze płaci janosikowe od 2004r. Na rzecz innych regionów przekazało już blisko 6,4 mld zł. Choć wpłaty na subwencję zawsze były dla województwa uciążliwe, w czasach kryzysu stały się wręcz niemożliwe do zrealizowania. Konsekwencją janosikowego stało się ograniczenie puli środków inwestycyjnych i tym samym zahamowanie rozwoju regionu. W 2010r. przez janosikowe, stanowiące blisko 80 proc. dochodów Mazowsza, województwo nieomal stanęło na krawędzi bankructwa. Także sam powiat legionowski oddaje co roku skarbowi państwa nawet po kilka mln zł. W 2013r. wpłacił tym tytułem niemal całą swoją nadwyżkę operacyjną tj. 7,8 mln zł. W br. z kolei, „podatek” ten ma wynieść ok. 7,2 mln zł.
