Dzieci, choć nie mogą same podejmować w swoim imieniu decyzji, posiadają swoje prawa. Ich przywileje reguluje szereg przepisów krajowych i międzynarodowych.
Prawa dziecka przysługują każdemu dziecku niezależnie od wieku, płci, koloru skóry czy miejsca zamieszkania. Najważniejszymi dokumentami regulującymi te prawa są m. in. konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) w 1989r. i polska konstytucja. Przez setki lat dorośli traktowali dzieci jak swoją niemogącą o niczym decydować własność. Dzieci były zmuszane do pracy w fabrykach, kopalniach i w rolnictwie. Najwybitniejszym polskim obrońcą praw dzieci był lekarz i pedagog Janusz Korczak. Walka o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dzieci, poznanie i zgłębianie jego potrzeb wypełniły całe jego życie. O tym jak wielkim przyjacielem dzieci był Janusz Korczak świadczą m. in. liczby polskich szkół i przedszkoli nazwanych jego imieniem.
Podstawowe prawa dziecka
Podstawowe prawa dziecka dzielą się na cztery kategorie – osobiste, polityczne lub publiczne, socjalne i ekonomiczne. Wśród umożliwiających rozwój dziecka praw osobistych znajdują się prawo do życia, prawo do tożsamości, prawo do wychowania w rodzinie oraz kontaktów z rodziną w przypadku rozdzielenia, a także prawo do adopcji, prawo do wyrażania własnych poglądów, czy też prawo do informacji. W tej kategorii mieści się również prawo do oświaty, nauki, dostępu do kultury i rozrywki, własnego zdania oraz ochrony przed poniżającym traktowaniem. Dzięki prawom politycznym lub inaczej zwanym prawom publicznym dziecko może wyrażać swoje poglądy i uczestniczyć w życiu swojej grupy, społeczeństwa i państwa. Wśród tych przywilejów znajdują się m. in. prawo do posiadania obywatelstwa, wolność wyznaniowa niezależnie od wiary rodziców, przynależność do stowarzyszeń, czy też prawo do gromadzenia się w celach pokojowych. Inną kategorią praw dziecka jest ta związana z jego ekonomicznym bytem. Wśród najważniejszych obowiązków państwa polskiego i rodziców wobec dzieci jest m. in. stworzenie im odpowiednich warunków do rozwoju umysłowego i fizycznego. Są to prawo do godnych warunków życia i odpowiedniego poziomu życia, prawo do opieki zdrowotnej, prawo do odpoczynku, prawo do nauki, czy też prawo do ochrony pracy podejmowanej w trakcie nauki, czy też odpoczynku wakacyjnego.
Państwo na straży praw najmłodszych
Polska ratyfikując konwencję o prawach dziecka w 1991r. zobowiązała się do uznania dobra dziecka za najwyższy cel w traktowaniu człowieka – dziecka. Dorośli zobowiązali się wówczas do przygotowania dziecka do dorosłego życia i jego ochrony przed wszelkiego rodzaju przemocą taką jak m. in. niewolnictwo, handel ludźmi, wykorzystywanie seksualne, praca przymusowa, czy udział w działaniach zbrojnych. Ponadto, nasz kraj zobowiązał się wtedy do dostosowania instytucji publicznych do działań na rzecz ochrony praw dziecka. Polska konstytucja z 1997r. ustanowiła instytucję Rzecznika Praw Dziecka, która stoi na straży praw i wolności dzieci.
