Pod koniec listopada br. na ręce Minister Klimatu i Środowiska trafił raport z prac Zespołu ds. Lasów Społecznych wokół Warszawy. W trakcie obrad uczestnicy procesu uzgodnili, że za lasy społeczne uznanych zostanie 61% powierzchni lasów Nadleśnictw: Jabłonna, Celestynów, Chojnów, Drewnica. Zaproponowane rozwiązanie oznaczałoby, że w pobliżu największej polskiej aglomeracji typowa gospodarka leśna zostanie ograniczona po to, by podnieść ich wartość rekreacyjną m.in. dla okolicznych mieszkańców.
Lasy społeczne, a właściwie „lasy o zwiększonej funkcji społecznej” to kategoria lasów powołana przez zarządzenie Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych jeszcze w 2022 roku. Kategoria ta ma obejmować obszary intensywnie użytkowane przez ludzi do rekreacji, sportu, zachowania zdrowia i innych funkcji społecznych. W tych lasach miałaby być prowadzona „mniej intensywna gospodarka leśna”, a nadleśnictwa byłyby zobowiązane „bardziej dbać o ochronę przyrody i krajobrazu”. Działania te mają na celu poprawę zarządzania polskimi lasami, czyli de facto reformy Lasów Państwowych, którą planuje przeprowadzić obecny rząd i mają wspomóc m.in. retencję wody, poprawić bioróżnorodność i adaptację kraju do zmian klimatycznych. Lasy społeczne zostaną wyznaczone wokół m.in.: Warszawy, Krakowa, Trójmiasta, Wrocławia, Łodzi, Poznania, Katowic, Bydgoszczy, Torunia, Szczecina, Kielc i Bielska-Białej.
Od połowy września br. prowadzone były konsultacje społeczne w tej sprawie m.in, z lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Wiceminister klimatu i środowiska Mikołaj Dorożała w lipcu br. w rozmowie z mediami przekazał, że polscy leśnicy są bardzo dobrze przygotowani do prowadzenia takich lasów. Dodatkowo dodał, że z takich miejsc miałyby zniknąć intensywne wycinki, które obecnie budzą duży sprzeciw społeczny.
Nadleśnictwo Jabłonna i propozycje lasów społecznych na terenie powiatu legionowskiego
Obecnie łączna powierzchnia lasów na terenie Nadleśnictwa Jabłonna to około 12 660 ha. Należy pamiętać, że z dobrodziejstwa jakim są nasze lasy korzystają nie tylko mieszkańcy powiatu legionowskiego, ale również mieszkańcy Warszawy. Lasy w Nadleśnictwie Jabłonna to w dużej mierze wartościowe społecznie kompleksy leśne unikalne w skali całej aglomeracji warszawskiej. Trzy z powyższych kompleksów leśnych mają powyżej 1000 ha każdy, a dwa kolejne niewiele poniżej tej wartości.
Według propozycji, które były podnoszone w czasie konsultacji wielkość lasów społecznych na terenie Nadleśnictwa Jabłonna miałaby wynosić 6 966 ha z obecnych 12 660, które są pod nadzorem nadleśnictwa. Należy dodać, że obecnie 7545 ha lasów na terenie Nadleśnictwa Jabłonna zostało uznanych już wcześniej za lasy ochronne. Za lasy ochronne uznawane są takie, które m.in. chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie ziemi; chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych; ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków; stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających ochronie gatunkowej. Proponowane lasy społeczne na terenie Nadleśnictwa Jabłonna w dużej mierze pokrywałyby się z już istniejącymi obszarami uznanymi wcześniej za lasy ochronne.
Organizacje społeczne, które brały udział w pracach nad opracowaniem mapy lasów społecznych mają nadzieję, że zarówno lasy ochronne jak i ważne społecznie będą faktycznie chronione przed ich wykorzystaniem produkcyjnym.
Kompromis w sprawie lasów społecznych wokół Warszawy
– Pilotażowy proces wyznaczania lasów społecznych był ogromnym wyzwaniem. Choćby ze względu na bardzo ograniczony czas na jego przeprowadzenie, a także brak klarownych definicji „lasów społecznych” i zasad gospodarowania w nich. Mimo tych trudności udało się osiągnąć kompromis w kilku kwestiach. Po pierwsze – w Nadleśnictwach: Celestynów, Drewnica i Jabłonna udało się doprowadzić proces do końca. Strony zgodziły się, że 33% zaproponowanych tutaj lasów społecznych zostanie objęta wyłączeniami i ograniczeniami, a 42% modyfikacjami. Po drugie strony zgodziły się jaki obszar powinny zajmować lasy społeczne w Nadleśnictwach Celestynów, Chojnów i Jabłonna. Zdania odrębne pojawiły się w przypadku powierzchni lasów społecznych w Nadleśnictwie Drewnica, a także zmian w prowadzeniu gospodarki leśnej na pozostałych 25% zaproponowanych lasów społecznych. – informuje w komunikacie opublikowanym pod koniec listopada br. Nadleśnictwo Jabłonna.
Jak przyznają leśnicy powyższy kompromis to efekt trudnych negocjacji między stronami. Po pierwszych spotkaniach roboczych i wysłuchaniu oczekiwań strony społecznej, leśnicy przedstawili nowe propozycje, w których powierzchnia lasów społecznych została znacznie zwiększona. Dla przykładu strony zgodziły się, że wszystkie lasy Nadleśnictwa Chojnów są lasami społecznymi.
Jak miałaby wyglądać faktyczna ochrona lasów społecznych i ich utrzymanie?
Lokalne samorządy również mają swoje pomysły jak mogłaby wyglądać faktyczna ochrona i pielęgnacja lasów społecznych m.in. na terenie powiatu legionowskiego. Według wielu samorządów bardzo ważne w kontekście utworzenia lasów społecznych jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury, która umożliwi korzystanie z powyższych miejsc przez społeczność lokalną przy jednoczesnej ochronie ich zasobów naturalnych. Ważne będzie, aby ścieżki spacerowe i rowerowe były odpowiednio oznakowane, a także by wprowadzono działania zapobiegające niszczeniu przyrody przez nieodpowiedzialnych użytkowników.
Powyższe rozwiązania mogłyby zostać osiągnięte poprzez stały nadzór lasów społecznych przez leśników. Ma to na celu wyeliminować nielegalną wycinkę drzew, zaśmiecanie, a także niszczenie roślinności i ekosystemów leśnych. Pracowników Nadleśnictwa Jabłonna w ochronie lasów społecznych mogłyby wspomóc nowoczesne systemy monitoringu, w których skład wchodziłyby m.in. kamery i drony.
Ważne będzie również zapewnienie bezpieczeństwa osób odwiedzających lasy społeczne. Chodzi tu m.in. o opadające gałęzie lub powalone drzewa. Leśnicy powinni na bieżąco dbać o usuwanie martwych lub chorych drzew, które mogą stanowić zagrożenie dla spacerowiczów, a także monitorować szlaki i ścieżki rekreacyjne pod kątem bezpieczeństwa.
Na razie nie wiadomo jeszcze jak będzie wyglądała końcowa i dokładna mapa lasów społecznych na terenie Polski, w tym na terenie Nadleśnictwa Jabłonna oraz jakie rozwiązania prawne zostaną wprowadzone w celu ich ochrony. Odpowiedzi ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska na część z tych pytań poznamy prawdopodobnie w najbliższych tygodniach. Jak tylko resort klimatu i środowiska przekaże więcej informacji w sprawie utworzenia lasów społecznych oraz ich ochrony Gazeta Powiatowa poinformuje o tym Czytelników.
