Pierwszego stycznia 1923 roku Serock odzyskał prawa miejskie. Według wielu historyków jest to druga najważniejsza w historii miasta data, zaraz po dacie lokacji. Z okazji 100. rocznicy odzyskania praw miejskich przez Serock już w piątek (13 stycznia) odbędzie się konferencja historyczna “Serock Miastem”. Podczas wydarzenia wystąpi wielu znamienitych gości.
Urząd Miasta i Gminy Serock oraz Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku zapraszają już w piątek (13 stycznia) od godz. 14 na konferencję historyczną poświęconą 100-leciu odzyskania przez Serock Praw Miejskich. Transmisja z konferencji będzie można obejrzeć na fanpage Urzędu Miasta i Gminy Serock na Facebooku i na kanale YouTube – “Serock – na szlaku możliwości”.
W pierwszej części konferencji zostaną zaprezentowane:
- “Miasta mazowieckie od XV do XIX w. – synteza dziejów” – prof. AFiB, dr hab. Radosław Lolo (Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie)
- “Utrata praw miejskich na Mazowszu w latach 1869-1870 – przyczyny i konsekwencje” – dr Mirosław Pakuła (Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku)
- “Proces odzyskywania praw miejskich przez miasta mazowieckie w II Rzeczpospolitej” – prof. AFiB, dr hab. Jolanta Załęczny (Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie)
W drugiej części konferencji zostaną zaprezentowane:
- “Samorząd serocki w okresie od II Rzeczpospolitej – ludzie i wydarzenia” – dr Sławomir Jakubczak (Kancelaria Sejmu RP)
- “Władze Serocka 1945-1990 w świetle dokumentów archiwalnych” – Bartłomiej Błachnio (Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku)
- “Powstanie samorządu w Serocku w 1990 r. – szanse, problemy, wyzwania” – Sylwester Sokolnicki (Starosta Legionowski)
- “Rada Miejska w Serocku w latach 1990-2022″ – Mariusz Rosiński (Przewodniczący Rady Miejskiej w Serocku)
Historia praw miejskich Serocka
Jak możemy przeczytać na stronie internetowej serockiego ratusza, Serock był miastem od 1417 r. kiedy to został wydany dokument nadający Piotrowi Bandostowi z Błędostowa wójtostwo w Serocku, mieście lokowanym na prawie niemieckim. W 1425 r. książę mazowiecki Janusz I Starszy potwierdził i rozszerzył przywilej lokacyjny. Miasto miało wówczas powierzchnię 43 włók ziemi, tj. ok. 774 ha (dziś 1343 ha).
Rozwój Serocka został zatrzymany w XVII w. przez potop szwedzki. Miasto dźwigało się z upadku, ale jeszcze w XVIII w. było w słabej kondycji. Na początku XIX w. Serock stał się miasteczkiem garnizonowym otoczonym wałami napoleońskiej twierdzy. Po upadku powstania listopadowego miasto znalazło się w kolejnym okresie zastoju. W powstaniu styczniowym wielu mieszkańców brało udział w walkach lub wspomagało powstańców. Okoliczności te, ale przede wszystkim upadek handlu, rzemiosła oraz spadek wpływów do kasy miejskiej, spowodowały odebranie praw miejskich przez władze carskie w 1869 r.
Serock został włączony administracyjnie jako osada do gminy Zegrze. Stało się to na podstawie Ukazu carskiego z czerwca 1869 r. oraz postanowienia z 30 stycznia (11 lutego) 1870 r. Serock znalazł się wśród 336 miejscowości na terenie Królestwa Polskiego, które przestały być miastami w latach 1869-1871. Prawa miejskie utraciły w tym czasie także między innymi Brok, Kamieńczyk, Różan, Wyszków i Zambrów.
Mimo utraty praw miejskich rosła liczba ludności. W chwili pozbawienia praw miejskich w Serocku mieszkało 1979 mieszkańców, potem ich liczba wzrastała: 1897 r. – 3916, 1899 r. – 4500, 1900 r. – 5166. Później dało się zaobserwować niewielki spadek, np. w 1909 r. było ich 4464.
W okresie I wojny światowej, po zajęciu terenu przez wojska niemieckie w 1915 r., w osadzie uaktywniły się działania społeczne, które niewątpliwie świadczyły o miejskim charakterze Serocka. Powołano Komitet Miejski, zorganizowano Straż Obywatelską, szkoły oraz ochronkę dla dzieci.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę oraz po zakończeniu wojny z bolszewikami czyniono starania o odzyskanie praw miejskich. Odzyskanie to nastąpiło 1 stycznia 1923 r. na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 27 listopada 1922 r. Pierwszym burmistrzem został Józef Jasiobędzki, uprzedni wójt gminy Zegrze, a jeszcze wcześniej kierownik poczty. Serock liczył wówczas 4694 mieszkańców.
Źródło: Urząd Miasta i Gminy Serock/Mirosław Pakuła
