Od jakiegoś już czasu planowane były prace związane z rewitalizacją starej żydowskiej nekropolii w Serocku. W połowie czerwca br. teren starego cmentarza został przekazany nieodpłatnie na rzecz Urzędu Miasta i Gminy Serock. Jak poinformowała Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku w 2023 przeprowadzona zostanie rewitalizacja starego cmentarza.
Jak już pisaliśmy wcześniej planowane jest przeprowadzenie gruntownej renowacji terenu starego cmentarza żydowskiego w Serocku. Działania takie planują przeprowadzić władze samorządowe z Urzędu Miasta i Gminy Serock. Uzyskano również dofinansowania na ten cel ze środków zewnętrznych.
Historia cmentarza żydowskiego w Serocku
Cmentarz żydowski w Serocku powstał ok. 1820 roku. W czasie wojny w 1941 roku został zniszczony przez Niemców, a pochodzące z niego macewy zostały sprofanowane i wykorzystane do budowy schodów na wzgórzu grodowym przy ulicy Radzymińskiej prowadzących do Narwi. Żydowscy działacze wiele lat usiłowali uchronić kamienie nagrobne przed zniszczeniem. W latach ’90 udało się wywalczyć, by macewy ustawiono w symbolicznym miejscu, około 100 metrów od dawnego cmentarza. Wówczas był to teren ośrodka wczasowego Narew. W 2011 r. Wojewoda Mazowiecki przekazał teren Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Nekropolia została ogrodzona i powstało lapidarium, które składało się z około 80 fragmentów płyt nagrobnych. Teraz w tym miejscu istnieje pomnik składający się z elementów ocalałych macew.
Plany rewitalizacji starej nekropolii
– W 2023 r. zostanie przeprowadzona rewitalizacja cmentarza żydowskiego w Serocku. To będzie finał starań władz gminy o zachowanie tej ważnej, jednej z nielicznych pamiątek po serockich Żydach, którzy przed II wojną światową stanowili prawie połowę mieszkańców miasta. – przekazała Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku.
Jak informuje Izba Pamięci i Tradycji Rybackich cały proces związany z rewitalizacją starej żydowskiej nekropolii rozpoczął się od rozmowy, jaka odbyła się w serockim ratuszu 11 czerwca 2021 r. Burmistrz Miasta i Gminy Serock Artur Borkowski spotkał się wtedy z prezesem Fundacji Dziedzictwa Kulturowego Michałem Laszczkowskim, który obiecał pomoc finansowo przy pracach porządkowych na cmentarzu – w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Kultura – interwencje 2021”. Po uzyskaniu zgody administratora cmentarza – Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego (FODŻ) – rozpoczęto oczyszczanie terenu z dzikiej roślinności. Prace porządkowe, koordynowane przez Urząd Miasta i Gminy, trwały od 12 do 15 października 2021 r.
Następnie 22 października 2021 r. przedstawiciel burmistrza przeprowadził konsultacje w sprawie przyszłości cmentarza z prezesem Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Została wówczas przedstawiona troska władz gminy o przyszłość nekropolii oraz chęć przyjęcia cmentarza na własność gminy. Pokłosiem tej rozmowy było pismo intencyjne wysłane 28 października do właściciela cmentarza – Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, za pośrednictwem FODŻ. W odpowiedzi z 8 lutego 2022 r. Zarząd Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich poinformował, że pozytywnie ustosunkował się do wniosku Burmistrza Miasta i Gminy Serock – wyraził zgodę na nieodpłatne przekazanie cmentarza.
Sprawa pozyskania nieruchomości została przekazana do rozpatrzenia przez Radę Miejską w Serocku. Na posiedzeniu wspólnym komisji Rady 21 lutego 2022 r. radni pozytywnie zaopiniowali projekt uchwały, wyrażając zgodę na nieodpłatne nabycie nieruchomości. Uchwała w tej sprawie została podjęta na sesji Rady Miejskiej 23 lutego. Potem nastąpił proces uzgodnień formalnych ze stroną żydowską zwieńczony podpisaniem aktu notarialnego 14 czerwca 2022 r.
Następnie 16 listopada 2022 r. Miasto i Gmina Serock zawarło z Województwem Mazowieckim umowę o dofinansowanie realizacji operacji pn. „Zagospodarowanie terenu dawnego Cmentarza Żydowskiego w miejscowości Serock i Wierzbica.” Zadanie to będzie realizowane w ramach poddziałania „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” w ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie zachowania dziedzictwa lokalnego. Przyznano dofinansowanie w wysokości 95 445,00 zł. Rewitalizacja cmentarza będzie polegać na instalacji nagrobków żydowskich odnalezionych na terenie Serocka, renowację ogrodzenia i chodników, a także wykonanie dojścia (schodów) od strony ścieżki prowadzącej od ul. Retmańskiej wzdłuż brzegu jeziora.
źródło: Izba Pamięci i Tradycji Rybackich w Serocku
