Kolekcjonerzy dawnych pocztówek z Jabłonny szczególnie podziwiają serię wydaną w 1913 r. Wyróżnia ją na odwrocie czerwony nadruk: Nakładem Handlu Win A. Mackiewicza w Jabłonnie. Współcześnie znamy dziesięć pocztówek tej firmy. Siedem przedstawia pałac w Jabłonnie i jego otoczenie, m.in. łuk triumfalny, grotę romantyczną i kolumnę w parku. Trzy kolejne to ujęcia kościoła i plebanii w Chotomowie. Niestety przez wiele lat nic nie wiedzieliśmy o wydawcy pocztówek – tajemniczym A. Mackiewiczu.
Dopiero niedawno udało mi się ustalić, że mieszkał on w Jabłonnie, choć z niej nie pochodził. Antoni Mackiewicz urodził się w 1870 r. na Litwie, w szlacheckiej osadzie Klidzie w powiecie trockim w guberni wileńskiej. Był synem Aleksandra Mackiewicza i Michaliny Kisel. Pod koniec XIX w. podjął pracę jako oficjalista w urzędzie pocztowym w Jabłonnie (wówczas: Pocztowo-Telegrafnoje Otdielenie). 16 czerwca 1901 r. poślubił w kościele parafialnym w Chotomowie 18-letnią Annę Rojewską, córkę Ignacego Rojewskiego, piekarza z Jabłonny. Świadkami ślubu byli przełożeni i koledzy pana młodego z poczty w Jabłonnie, m.in. jej naczelnik Jan Sokołowski oraz urzędnik Zygmunt Sosnowski.
Około 1907 r. A. Mackiewicz przestał pracować na poczcie. Założył własny sklep z winami w Jabłonnie i został kupcem II gildii. W 1912 r. reklamował się w księdze: „Przemysł Fabryczny w Królestwie Polskiem”. W Jabłonnie urodziło się siedmioro dzieci Mackiewiczów: Bolesław (1902–1918), Wanda (1904–1913), Jan (1906), Zofia (1908), Maria (1913), Anna Natalia (1914–2005) i Zdzisław Antoni (1917–1993), który w czasie II wojny światowej był żołnierzem AK w Jabłonnie ps. „Zet”. Szczególnie tragiczny dla małżeństwa był rok 1913. W jednym miesiącu zmarło dwoje ich dzieci, 13 września 7-miesięczna Maria, a 21 września 9-letnia Wanda.
Pocztówka z ujęciem groty pustelnika w Jabłonnie, 1913 r. Wyd. nakładem Handlu Win A. Mackiewicza. (ze zbiorów J. Szczepańskiego)
Niewątpliwie wcześniejsza praca w urzędzie pocztowym zainspirowała A. Mackiewicza do wydania serii pocztówek z Jabłonny. Był to ważny środek komunikacji, a w przypadku jego firmy winiarskiej także forma reklamy. Jedna z jego pocztówek przedstawiająca grotę romantyczną, została opublikowana 18 października 1913 r. w „Tygodniku Ilustrowanym”. Numer ten poświęcono setnej rocznicy śmierci ks. Józefa Poniatowskiego. W Instytucie Sztuki PAN dowiedziałem się, że autorem zdjęć do pocztówek A. Mackiewicza był Stanisław Nofok-Sowiński – znany warszawski fotograf dokumentalista. Dzięki temu osiągnęły one wysoki poziom artystyczny, a ich jesienna atmosfera doskonale oddaje romantyczny nastrój rezydencji księcia Józefa.
Jacek Emil Szczepański
