Głośne „Pokłosie” (premiera w 2012 r.) było nagrywane między innymi w Zegrzu. Około 6 minut filmu powstało na drodze dojazdowej i na terenie mniejszego fortu w Zegrzu. W 2011 r. w miejscowości pojawili się znani twórcy: Władysław Pasikowski (reżyser), Allan Starski (scenograf) i Paweł Edelman (autor zdjęć).
Film Pasikowskiego opowiada o mrocznej tajemnicy rodziny Kalinów mieszkających na podlaskiej wsi. Franciszek Kalina (Ireneusz Czop) po latach emigracji wraca z USA do Polski zaalarmowany wiadomością, że jego młodszy brat Józef (Maciej Stuhr) popadł w konflikt z mieszkańcami wsi. Po przyjeździe odkrywa, że przyczyną problemów jest mroczny sekret sprzed lat związany z mordowaniem ludności żydowskiej. Bracia usiłują dociec prawdy o dawnych wydarzeniach oraz o roli ich ojca w tamtej historii. Prowadzone przez nich śledztwo zaostrza konflikt, który przeradza się w otwartą agresję sąsiadów. Józef Kalina zostaje zamordowany.
Wczesnym latem 2011 r. Maja Włodarczyk z zespołu przygotowującego film skontaktowała się z Urzędem Miasta i Gminy w Serocku w poszukiwaniu starego obiektu w którym można by było nakręcić zdjęcia. 28 czerwca 2011 r. pojawiła się w Zegrzu wraz Allanem Starskim, żeby obejrzeć Umocnienie Małe – mniejszy z dwóch fortów carskiej twierdzy. Obiekt przypadł do gustu Starskiemu i następnego dnia obejrzeli go Pasikowski z Edelmanem. Decyzja zapadała, ale pozostało załatwienie formalności, ponieważ obiekt znajdował się (i znajduje do dziś) w rękach wojska. Uzgodnienia ze stroną wojskową okazały się bardzo długie i porozumienie udało się uzyskać zaledwie na kilka dni przed planowanym rozpoczęciem zdjęć. Ekipa filmowa przyjechała do Zegrza 23 sierpnia 2011 r.
Jeden z zachowanych napisów w schronie – element scenografii filmu (fot. M. Hucał)
1 fragment nakręcony w Zegrzu (od 16 do 19 minuty pierwszej godziny filmu)
Główny bohater filmu Franciszek Kalina spotyka na drodze miejscową lekarkę Justynę. W tym momencie po raz pierwszy widać drogę od nieczynnej strzelnicy do fortu. Justyna wiezie Franciszka w pobliże starej garbarni. Potem oboje idą po brukowanej drodze. To droga na terenie fortu wiodąca na dziedziniec; jej fragment został pokryty kamieniami na potrzeby filmu. Następnie Franciszek wchodzi po schodach do metalowej furtki. Te betonowe schody wiodą do schronu znajdującego się na wale fortu. Metalowa furtka została tam zamontowana na potrzeby filmu. Kalina nie przekracza terenu garbarni, jednak wygląda zza furtki i wówczas możemy doskonale zobaczyć schron na wale fortu.
2 fragment nakręcony w Zegrzu (od 12 do 15 minuty drugiej godziny filmu)
Franciszek jedzie z Justyną jej terenowym autem, za którym podąża dostawczy volkswagen. Auta jadą od strony osiedla w Zegrzu i skręcają na wysokości strzelnicy w prawo – na drogę do fortu. Następnie widać Justynę i Franciszka rozmawiających w samochodzie. Scena ta była kręcona w ten sposób, że samochód Justyny był wieziony na niskiej platformie. Następnie auto Justyny wjeżdża na brukowaną drogę, o której wspomniano wcześniej. Kalina wchodzi po schodach, przeskakuje furtkę i wchodzi do garbarni, którą „zagrał” schron na wale fortu.
Kadry z filmu: główny bohater przed schronem – garbarnią
Przy płomieniu zapalniczki pokonuje kolejne pomieszczenia. W pewnym momencie pojawia się metalowa krata i łańcuchy wiszące pod sufitem, które zostały tam jednak zamontowane tylko na potrzeby filmu. Elementy scenografii, o których mowa powyżej, tj. brukowana droga, furtka na schodach, krata i łańcuchy, już nie istnieją. Ekipa zdemontowała je po zakończeniu zdjęć. Przez jakiś czas stały jeszcze betonowe słupy na których była zawieszona furtka. Jedynymi pamiątkami z czasów realizacji filmu jest kilka napisów w języku niemieckim w schronie, często błędnie traktowanych przez zwiedzających fort jako ślad po niemieckiej okupacji.
Mirosław Pakuła
