XVIII-wieczny zespół Pałacowo-Parkowy w Jabłonnie, na terenie którego znajduje się kilkanaście budynków w tym Pałac jest jednym z piękniejszych tego typu miejsc w Polsce. Jest to także wizytówka gminy Jabłonna. Jednak w ostatnim czasie część obiektów zaczęła tam popadać w ruinę. Czy budynki całkowicie zniszczeją, czy jest dla nich ratunek?
Na początek rys historyczny tego miejsca. Jak możemy przeczytać na stronie internetowej Pałacu w Jabłonnie w 1773 roku Jabłonnę odkupił od kapituły płockiej brat króla Stanisława Augusta – Michał Poniatowski ówczesny biskup płocki i późniejszy prymas Polski. Zamierzając przekształcić ją w elegancką rezydencję pałacowo-parkową, w 1774 roku zamówił projekt nowej siedziby u królewskiego architekta Dominika Merliniego. Całość pomyślano jako zespół trzech budynków: usytuowanego centralnie parterowego pałacyku będącego mieszkaniem właściciela oraz dwóch bocznych dwupiętrowych pawilonów. Pawilon lewy zwany był Królewskim, ponieważ służył jako mieszkanie Stanisławowi Augustowi. Pawilon prawy przeznaczono dla gości, a przylegającą do niego piętrową oficynę – dla dworu i kancelarii prymasa. Angielski park krajobrazowy powstał w latach 70-tych i 80-tych XVIII wieku według projektu Szymona Bogumiła Zuga na miejscu barokowego ogrodu, z którego rozpościerał się widok na dolinę Wisły. Zug wzniósł również szereg pawilonów, z których do dziś przetrwały: grota, oranżeria i pawilon chiński. W 1944 roku pałac został spalony przez wojska niemieckie. W 1953 roku Jabłonnę przejęła Polska Akademia Nauk, która stworzyła tu ośrodek konferencyjnowypoczynkowy (odbudowa pałacu została przeprowadzona według projektu Mieczysława Kuźmy, a rekonstrukcja parku według projektu Gerarda Ciołka). Podczas odbudowy pałacu jego części środkowej, przywrócono stan z końca XVIII wieku, natomiast w częściach bocznych pozostawiono partie dobudowane w pierwszej połowie XIX wieku zmieniając ich elewacje. Obszerną historię zespołu Pałacowo-Parkowego w Jabłonnie można znaleźć na stronie internetowej Pałacu w Jabłonnie pod TYM adresem.
Niepokojący stan techniczny części budynków
W ostatnim czasie do redakcji Gazety Powiatowej zaczęli zgłaszać się mieszkańcy Jabłonny, którzy są zaniepokojeni stanem technicznym części budynków znajdujących się na terenie zespołu Pałacowo-Parkowego. Szczególnie chodzi tutaj o chińską pagodę i oranżerię. Jeden z mieszkańców spotkał się z naszym reporterem na miejscu i wskazał, o które dokładnie budynki chodzi. Największe obawy budzi stan budynku wzniesionego w orientalnym stylu, która jeszcze kilkanaście lat temu była ogromną atrakcją turystyczną jak również odwiedzały ją liczne wycieczki szkolne.
Obecnie budynek jest zamknięty dla zwiedzających. Nie można do niego podejść. Dach wygląda na mocno uszkodzony.
Czy da się z tym coś zrobić?
Redakcja Gazety Powiatowej wysłała pytania do dyrekcji PAN Domu Zjazdów i Konferencji w Jabłonnie odnośnie do stanu technicznego niektórych budynków znajdujących się na tym terenie oraz o to czy zostaną one wyremontowane i uratowane przed zniszczeniem? Na nasze pytania odpowiedziała dyrektor PAN DZiK w Jabłonnie, Grażyna Ogrodnik, która od 1 października br. objęła to stanowisko.
– Jednym z podstawowych problemów z jakimi mierzy się PAN DZiK w Jabłonnie są niewystarczające środki na niezbędne remonty i inwestycje oraz bieżące prace mające na celu utrzymanie zabytku w należytej kondycji – zespołu parkowo-pałacowego w Jabłonnie. Polska Akademia Nauk otrzymuje ze środków budżetu Państwa (dotacje celowe) na utrzymanie dot. zabytków w wysokości ok. 2 mln zł na kilkadziesiąt zabytków w skali kraju będących w zasobach PAN. Kierowana przeze mnie jednostka PAN – Dom Zjazdów i Konferencji w Jabłonnie (13 obiektów zabytkowych i park zabytkowy o pow. ok 48 ha) otrzymuje finansowanie na poziomie kilkuset tysięcy złotych rocznie, i to tylko w ostatnich latach, bowiem w poprzednich – środki były jeszcze mniejsze. Taka wysokość przyznawanych środków na utrzymanie dużej ilości zabytków, w oczywisty sposób nie są w stanie zagwarantować bieżącego utrzymania, nie mówiąc już o poważniejszych remontach i inwestycjach w zabytkach zarządzanych przez PAN. Z kolei skromne środki wypracowywane przez prowadzoną w Pałacu działalność gospodarczą pokrywają bieżące zapotrzebowanie na opłaty za media, wynagrodzenia oraz drobne naprawy o charakterze incydentalnym. – wyjaśnia obecną sytuację dyrektor Grażyna Ogrodnik.
– W związku z tym, z racji dużego niedofinansowania, nie jesteśmy w stanie sprostać tak dużemu wyzwaniu w postaci wyremontowania wszystkich budynków na terenie jednostki. Niezależnie od powyższego, pomimo braku dysponowania dostatecznymi środkami finansowanymi Akademia zrealizowała szereg zadań remontowo-inwestycyjnych, których celem w pierwszej kolejności było zabezpieczenie substancji budynkowej znajdujących się w zasobach PAN DZiK. W pierwszym rzędzie staramy się wykonać te inwestycje lub remonty w budynkach, w których stale lub czasowo przebywają nasi goście, turyści, mieszkańcy, jak i pracownicy na co dzień będący zatrudnieni w PAN DZiK w Jabłonnie. – dodaje Grażyna Ogrodnik.
– W ostatnich latach udało się wyremontować dachy w większości budynków (w tym we wspomnianej Oranżerii), wykonać izolację przeciwwilgociową ścian murów i piwnic w budynku Pałacu oraz naprawę wszystkich tarasów wschodniego i zachodniego budynku Pałacu. Pozwoli to uniknąć stopniowego niszczenia tych budynków i – mamy nadzieję – pozwoli na wykonanie dalszych niezbędnych prac o charakterze remontowym i inwestycyjnym. Udało się również wykonać pełną dokumentację projektowo-kosztorysową i uzyskać pozwolenie konserwatorskie dla remontu innego budynku, tj. Pawilonu zachodniego, którego remont przewidujemy w najbliższych latach. W tym roku wykonywana jest również dokumentacja projektowo-kosztorysowa dot. wymiany części okien w Sali balowej w bud. pałacu. – informuje dyrektor PAN DZiK w Jabłonnie.
Gazeta Powiatowa pytała również m.in. o to, czy dyrekcja PAN DZiK w Jabłonnie planuje przeprowadzić prace mające na celu uratować budynek chińskiej pagody przed zniszczeniem i udostępnienie go do zwiedzania przez okolicznych mieszkańców i turystów?
– Planujemy w przyszłym roku wykonać program prac konserwatorskich a w kolejnym okresie – po uzyskaniu stosownych zgód i pozwoleń – wykonać niezbędne prace remontowe i konserwatorskie. Po wykonaniu tych prac oczywiście przewidziane jest udostępnienie budynku do zwiedzania prze okolicznych mieszkańców i turystów. – opowiedziała o planach wyremontowania chińskiej pagody dyrektor PAN DZiK w Jabłonnie.
Pytaliśmy się dodatkowo o budynek Oranżerii, którego elewacja, szczególnie u podstawy kolumn jest już mocno zniszczona. – Planujemy w najbliższych latach wykonać program prac konserwatorskich, oraz dokumentację projektowo-kosztorysową, a w kolejnym okresie – po uzyskaniu stosownych zgód i pozwoleń – wykonać niezbędne prace remontowe i konserwatorskie w zakresie wymiany okien w bud. Oranżerii. Wstępny szacunkowy koszt wymiany okien w bud. Oranżerii wynosi blisko 1,9 mln zł. – dodała Grażyna Ogrodnik.
Gazeta Powiatowa ma nadzieję, że dyrekcji PAN DZiK w Jabłonnie uda się w najbliższych latach zrealizować ambitne plany przeprowadzenia remontu wymienionych powyżej budynków i przywrócić im dawny blask oraz ponownie udostępnić je w pełni dla okolicznych mieszkańców i turystów.
Budynki chińskiej pagody i Oranżerii fot. GP/kj
