Na popularnych w sieci serwisach aukcyjnych wystawiona została ostatnio drewniana tablica pamiątkowa pochodząca z istniejącego w Legionowie w okresie II wojny światowej getta żydowskiego. To unikat. Zainteresowanie eksponatem okazało się tak duże, że w rezultacie wycofano go ze sprzedaży, zaś do akcji wkroczyła policja…
Ważąca blisko 10 kg drewniana tablica z wymalowanymi czarną farbą niewyraźnymi już napisami „Judischs Wohgne” i „Dzielnica Żydowska, Niemcom i Polakom wstęp wzbroniony” pochodzi z istniejącego w okresie II wojny światowej w Legionowie getta żydowskiego. – Tablica została znaleziona podczas prac budowlanych przeprowadzanych na ulicach Jana III Sobieskiego oraz ulicy Bolesława Chrobrego w Legionowie – informował na aukcjach internetowych jej wystawca. Aukcje tej unikatowej pamiątki historycznej pojawiały się w sieci już od grudnia zeszłego roku. Początkowa cena wywoławcza tego historycznego eksponatu wynosiła 10 tys. zł. Przedmiot wzbudzał duże zainteresowanie historyków z różnych krajowych instytucji dziedzictwa narodowego, w tym m. in. z legionowskiego Muzeum Historycznego i z warszawskiego Żydowskiego Instytutu Historycznego. Ich apetyt rósł, a wraz z nim zwiększała się cena tablicy, osiągając w styczniu 30 tys. zł na wywołaniu, a przy opcji „kup teraz” aż 50 tys. zł. Pracownicy legionowskiego Muzeum Historycznego spotkali się nawet z wystawcą tej niezwykle cennej pamiątki historycznej, aby potwierdzić jej autentyczność. – Po komisyjnych oględzinach eksponatu wydaje nam się, że jest on autentyczny. Problem tkwi w tym, że nie mamy wystarczającej ilości pieniędzy na jego zakup. Drugą kwestią są wysokie koszty jego konserwacji. Eksponat leżał na strychu. Drewno i znajdujące się na nim napisy wymagają profesjonalnej konserwacji. Aby dokładnie oszacować jej koszty, tablicę musiałby obejrzeć ekspert – wyjaśniał w minionym tygodniu Jacek Szczepański, dyrektor Muzeum Historycznego w Legionowie. Sam wystawiający informował zaś, że zainteresowanie jej zakupem jest znaczne, zaś wśród chętnych do jej przejęcia na własność jest także Żydowski Instytut Historyczny z Warszawy.
Policja w akcji
W miniony piątek (13 stycznia br.) tablicę pochodzącą z legionowskiego getta żydowskiego nieoczekiwanie zdjęto ze wszystkich trwających w internecie aukcji, zaś w domu jej wystawcy pojawili się legionowscy policjanci z żądaniem oddania jej w ich ręce. – Policjanci w tej sprawie prowadzą czynności w trybie art. 308 kpk. Zawiadomienie nie zostało złożone przez Muzeum Historyczne w Legionowie, a Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP – informuje podkom. Emilia Kuligowska, oficer prasowy Komendy Powiatowej Policji w Legionowie. Eksponat trafił do czasowego depozytu w legionowskim muzeum. – Aktualnie wyjaśniamy stan prawny tej tablicy. Dopiero po wyjaśnieniu tych kwestii okaże się, czy ten historyczny eksponat będzie mógł poszerzyć zasoby tutejszego muzeum – oznajmia Jacek Szczepański, szef legionowskiego Muzeum Historycznego.
Skarby są własnością Skarbu Państwa
Co należy począć z cennym znaleziskiem, by nie złamać obowiązującego w Polsce prawa? Znane porzekadło mówi, że znalezione nie kradzione, ale w rzeczywistości, nie do końca tak jest. Okazuje się, że odkryty na strychu jednego z legionowskich domów skarb o ogromnej wartości historycznej za darmo powinien trafić w ręce właściwego miejscowo konserwatora zabytków, zaś w przypadku jego braku w gminie, do szefa lokalnego muzeum, bądź do prezydenta miasta. Zgodnie z prawem tego typu znaleziska niejako z automatu przechodzą na własność państwa, zaś dla ich znalazców przepisy przewidują nagrody pieniężne i dyplomy pochwalne. W najbliższym czasie właściwy dla Legionowa konserwator zabytków, po sprawdzeniu okoliczności faktycznych ujawnienia znaleziska i stanu jego zabezpieczenia, przy udziale rzeczoznawców ministra kultury i dziedzictwa narodowego, najprawdopodobniej dokona jego oceny pod względem historycznym, naukowym i artystycznym oraz oszacuje jego wartość materialną.
Żydowskie getto
Na terenach dawnej legionowskiej Cegielni, między współczesnymi ulicami Jana III Sobieskiego a Listopadową, w czasie drugiej wojny światowej działało getto żydowskie. Niemcy utworzyli je już w listopadzie 1940 r. Łącznie, w tej nieogrodzonej dzielnicy stworzonej z myślą o pracy przymusowej dla ludności pochodzenia żydowskiego przebywało od 2 do 3 tysięcy osób. Żydowska dzielnica w Legionowie zlikwidowana została 2 lata później, na jesieni 1942 r. Naziści wywieźli skoncentrowanych tu Żydów, bądź do getta warszawskiego, bądź do obozu zagłady w Treblince. Tablica ujawniona została na strychu jednego z legionowskich domów, stojących obecnie właśnie w miejscu tej żydowskiej dzielnicy.
