Dobrze ocieplony budynek, to podstawa efektywnego energetycznie budynku. Aby tak się stało często konieczna jest termomodernizacja. Jak podejść do jej realizacji, na co zwrócić uwagę? Rozmowa z doradcą energetycznym Tomaszem Fiszerem.
Tomasz Fiszer
doradca energetyczny
Po co nam termomodernizacja? Czy jest opłacalna i co dzięki niej zyskujemy?
Termomodernizacja to są działania, które umożliwiają zaoszczędzenie energii. Na przykład poprzez docieplenie ścian, wymianę lub regulację i uszczelnienie okien, spowodujemy, że nasz budynek będzie tracił mniej ciepła. Tracąc mniej ciepła, nie musimy wytwarzać tego ciepła w większej ilości, a przez to oszczędzamy środki finansowe.
Skąd mamy wiedzieć, że nasz dom potrzebuje termomodernizacji?
Jest kilka oznak, że nasz dom potrzebuje termomodernizacji. Pierwszym takim naocznym i namacalnym elementem jest brak ocieplonych ścian zewnętrznych. Jeśli widzimy, że mamy nieszczelne okna, również jest to sygnał, że budynek wymaga termomodernizacji. W przypadku nieszczelnych okien czy drzwi zewnętrznych, bardzo łatwo jest sprawdzić, że są one nieszczelne. Wystarczy przyłożyć rękę do framugi i można poczuć przepływ powietrza. Oczywiście, jeśli chcemy dokładniej sprawdzić, gdzie to ciepło ucieka z naszego budynku, można to zrobić przy pomocy kamery termowizyjnej, która dokładnie wskaże miejsca nieszczelności. To urządzenie precyzyjnie wykryje słabe punkty, także tam, gdzie jest to trudne do zauważenia gołym okiem, takie jak łączenia ścian zewnętrznych czy miejsca pod parapetami okien. Na podstawie takiego badania, przy pomocy audytorów energetycznych będziemy mogli określić, co należy zrobić w zakresie termomodernizowania naszego budynku.
Jaka jest zalecana kolejność prac? Czy można to rozłożyć na kilka sezonów?
W pierwszej kolejności zalecane jest ocieplenie przegród zewnętrznych, w tym ścian zewnętrznych, stropodachów lub dachów. Kolejnym krokiem jest wymiana stolarki zewnętrznej, czyli okien i drzwi. Trzecim krokiem jest ocieplenie przegród wewnętrznych, w tym ścian wewnętrznych, podłóg na gruncie, stropów wewnętrznych nad lub pod nieogrzewanymi przestrzeniami, czyli np. strop w nieużytkowanym poddaszu albo strop w nieogrzewanej piwnicy. I ostatni etap to wymiana lub modernizacja źródła ciepła (nieefektywnego kotła, instalacji grzewczej, układu ciepłej wody użytkowej i ewentualnie jeszcze modernizacja systemu wentylacji). Taka kolejność pozwoli na ewentualną możliwość etapowania inwestycji, a przede wszystkim zminimalizuje możliwość przewymiarowania źródła ciepła. Jest to szczególnie istotne, ponieważ przewymiarowanie może skutkować wyższym kosztem inwestycji, jak i później droższą eksploatacją takiego przewymiarowanego źródła ciepła. Właściwa kolejność termomodernizacji to też uniknięcie sytuacji instalowania nowych źródeł ciepła, np. pompy ciepła w budynkach nieocieplonych.
Dlaczego ważne jest, aby nie montować nowych źródeł ciepła w nieocieplonych budynkach?
Nowe źródła ciepła w takich budynkach będą pracowały według nieodpowiednich i zawyżonych parametrów, co może skutkować tym, że nie będą generować zakładanych oszczędności, jeśli chodzi o produkcję energii. To są źródła niskotemperaturowe, które wymagają odpowiednich parametrów pracy instalacji grzewczej, czyli niższej temperatury zasilania na instalację centralnego ogrzewania. Natomiast, jeżeli taka pompa ciepła będzie pracowała w budynku nieocieplonym, to po pierwsze, będzie pracowała 24 godziny na dobę, a po drugie, nie doprowadzi to do zalecanej temperatury pomieszczenia, a skutkiem tego będą wyższe rachunki za energię elektryczną czy gaz.
Czyli jeśli ktoś przychodzi i zaleca nam pompę ciepła w nieocieplonym budynku, to powinno to wzbudzić naszą czujność?
Ja zmieniłbym dostawcę urządzenia, bo to jest ewidentna próba sprzedaży urządzenia, które nie będzie funkcjonowało właściwie.
Co daje audyt energetyczny budynku i ile kosztuje? Czy opłaca się pominąć audyt i działać na własną rękę, czy jednak warto w niego zainwestować?
Warto zainwestować. W przypadku każdego przedsięwzięcia, w którym inwestujemy środki finansowe, warto i trzeba mieć biznesplan. W przypadku inwestycji, które dotyczą oszczędności energii w budynku, takim biznesplanem jest audyt energetyczny. Taki audyt przyniesie wytyczne dotyczące zakresu prac w konkretnym przypadku i jego przeprowadzenie pomoże również w kilku sprawach. Przede wszystkim pozwoli ocenić istniejący stan budynku oraz zrozumieć, dlaczego te prace termomodernizacyjne są potrzebne i dlaczego powinny odbywać się w określonej kolejności. Ponadto wskazuje, jakie produkty i rozwiązania techniczne zastosować, aby uzyskać oczekiwane korzyści. Dzięki niemu można optymalnie dobrać urządzenia grzewcze pod względem technologii, np. pompę ciepła, oraz ich parametry, takie jak moc grzewcza urządzeń, czy grubość docieplenia ściany zewnętrznej.
Audytor zaleci nam konkretną technologię, czy pokaże kilka technologii do wyboru i wyliczy, ile może kosztować ogrzewanie w każdej z tych technologii?
Celem audytu jest pokazanie różnych możliwości w zależności od tego, jakie są możliwości techniczne w danym budynku. Audytor powinien przygotować kilka, a nawet kilkanaście możliwości różnych zakresów przedsięwzięć. Natomiast głównym celem audytu jest ustalenie wariantu optymalnego dla użytkownika. Chodzi o wypracowanie najlepszego rozwiązania, które audytor zasugeruje w dokumencie. Ważne jest także skuteczne komunikowanie i porozumienie się z użytkownikiem budynku w trakcie tego procesu.
Czy audyt zawiera też budżet?
To jest biznesplan. Każdy biznesplan zawiera budżet, jak również harmonogram i pewnego rodzaju kosztorys danych przedsięwzięć, które są w audycie realizowane.
Czyli nie musimy na własną rękę dedukować, jakie urządzenie będzie dla nas najlepsze, bo możemy liczyć na to, że pokaże nam to audyt?
Dokładnie. Taką rolę też ma audyt energetyczny, czyli optymalny dobór urządzeń pod względem technologii, np. czy to będzie pompa ciepła, czy inne niskotemperaturowe, ekologiczne źródło, które będzie wytwarzało ciepło i o jakich parametrach to źródło powinno być. Przede wszystkim chodzi o moc grzewczą. Ewentualnie w takim audycie można też uzyskać informacje o bardziej szczegółowych parametrach, ale co jest ważne – audyt jest dla użytkownika wskazaniem, jak dalej realizować przedsięwzięcie i co sugerować firmom odpowiedzialnym za projektowanie i dostarczanie systemu grzewczego.
Jak znaleźć dobrego wykonawcę?
Wybór firmy, która będzie realizować termomodernizację, jest bardzo ważnym krokiem. Decyzja powinna być poprzedzona rozpoznaniem rynku, potwierdzeniem rekomendacji, a także warunków, cen i terminów u kilku wykonawców. O sugestie możliwych wykonawców można zapytać doradcę energetycznego, audytora energetycznego lub ekodoradcę w gminie. To jest szczególnie istotne, ponieważ niestety zdarzają się nierzetelni wykonawcy, których działania mogą spowodować problemy, nawet przy poprawnie zaplanowanej do realizacji termomodernizacji.
Jakiego rodzaju problemy ma Pan na myśli?
Problemem może być przewymiarowanie źródła czy nierzetelna realizacja prac montażowych. Zdarzają się takie sytuacje, że ktoś zakupi drogie okna, które mają spełnione wszystkie parametry cieplne, ale wystarczą błędy montażowe na etapie realizacji i może okazać się, że te okna nie będą spełniały swoich funkcji.
Jakie są jeszcze często popełniane błędy przy wykonywaniu termomodernizacji?
To są generalnie standardowe prace, takie jak ocieplanie ścian zewnętrznych, stropodachu czy wymiana okien. Przy realizacji ocieplania ścian zewnętrznych bardzo ważną kwestią jest dokładność przyklejania materiału izolacyjnego, czy to jest styropian czy wełna mineralna. Ważne są także warunki, w jakich te prace są wykonywane. Jeżeli ocieplenie jest realizowane w okresie letnim, należy uczulić wykonawcę, żeby nie wykonywał tych prac w bezpośrednim słońcu. W takiej sytuacji powinien zastosować specjalne siatki maskujące, które ocieniają miejsce pracy. Przede wszystkim wynika to z osłabiania parametrów cieplnych styropianu przez promieniowanie słoneczne, zwłaszcza ultrafioletowe. Warto również mieć nadzór inwestorski. Nie zawsze oczywiście mamy ku temu wiedzę, dlatego dobrze jest skorzystać z pomocy specjalisty, który będzie nadzorował przebieg prac.
Co należy zrobić w sytuacji, gdy zauważymy takie błędy?
Trzeba wskazać, gdzie te błędy zostały popełnione i wymagać ich poprawy przez wykonawcę, bo jeżeli tego nie zrobi, to nie odbierzemy takiego przedsięwzięcia. To jest kwestia wzajemnej komunikacji i oczekiwania poprawienia tych błędów, które na etapie realizacji mogą być popełnione. Natomiast jeżeli jest sytuacja, że te błędy pojawią się dopiero po zrealizowaniu prac, ale przed odbiorem, to też jest możliwość naprawienia przez wykonawcę. Ale też inwestora chroni prawo, które przewiduje sytuację, gdy inwestycja zostanie odebrana, a po jej zakończeniu pojawią się wady. W takiej sytuacji obowiązuje okres gwarancji, w ramach którego wykonawca jest zobowiązany do naprawienia tych błędów
Nawet jeśli nie mamy zawartej umowy z wykonawcą?
Zalecam, żeby jednak taka umowa była, bo wtedy jest łatwiej egzekwować ewentualne sytuacje sporne. To jest inwestycja, gdzie wydajemy niemałe środki i to jest podstawowy argument, żeby wszelkie kwestie dogadania się miały przełożenie na dokument w postaci umowy.
Ile trzeba czekać, żeby termomodernizacja się zwróciła? Czy jest to wyliczone w audycie?
Tak, jest to wyliczone w audycie. To jest jeden z parametrów ekonomicznych, czyli prosty czas zwrotu. Wpływa na niego kilka czynników. Przede wszystkim, ile w danym momencie przed termomodernizacją wydajemy na ogrzewanie, jaka będzie oszczędność energii po zrealizowaniu przedsięwzięcia oraz ile nas to będzie kosztowało. I na tej podstawie określamy w ciągu jakiego czasu nam się ta inwestycja zwróci. Oczywiście z definicji prosty czas zwrotu nie uwzględnia takich aspektów, jak np. wzrost cen nośników energii czy kwestie inflacji, natomiast jest to taki pierwszy, prosty, ale miarodajny wskaźnik, który pokazuje nam, jak szybko ta inwestycja się zwróci. I w przypadku przedsięwzięć termomodernizacyjnych to jest liczba od kilku do kilkunastu lat. Jeżeli mamy dofinansowanie, to ten parametr nam znacząco spada, czyli polepsza się.
Czyli jeśli możemy liczyć na dofinansowanie, np. z „Czystego Powietrza”, to inwestycja szybciej nam się zwróci?
Zdecydowanie tak.
Dziękuję za rozmowę.
