W dzisiejszym artykule chciałbym przedstawić Państwu dalszy ciąg wycinków prasowych z dawnych gazet. Tym razem przygotowałem pochodzące z przedwojennej prasy informacje na temat lokalnych wydarzeń o charakterze politycznym.
W 1922 r. odbyły się pierwsze wybory parlamentarne. Głosowanie do Sejmu RP I kadencji odbywało się 5 listopada, do Senatu RP I kadencji zaś w tydzień później, 11 listopada. Kraj został podzielony na 64 okręgi wyborcze. Gmina Nieporęt znalazła się w okręgu nr 2, który obejmował ówczesny powiat warszawski. W związku z tym chciałbym zaprezentować Państwu artykuł o wydarzeniach jakie miały miejsce w gminnym lokalu wyborczym w Wieliszewie.
Z gm. Nieporęt, pow. warszawskiego
We wsi Wieliszew, gm. Nieporęt był przewodniczącym komisji „jaśnie wielmożny pan” Zygmunt Tabaczkiewicz. Taki był porządek w lokalu wyborczym, że na stole leżała cała kupa ósemek, a księży parobek wprost przemocą je wciskał. A gdy wójt gminy zwrócił uwagę p. przewodniczącemu, to on tak się za to obraził, i napisał na wójta protokół za ubliżenie. Jeden z mężów zaufania też zwracał na to uwagę, to nakazano mu milczeć. Działo się tam wiele wykroczeń przeciw ustawie, o czem mogą zaświadczyć: Józef Głowacki, Mateusz Kuciński i Stanisław Dłutek. Wmuszał ósemkę Andrzej Żołek, pilnował porządku Władysław Kostrzewa. Powyższe podają do wiadomości gospodarze wsi Wieliszew i proszą aby władze wejrzały w tę sprawę i tego „jaśnie pana” odpowiednio ukarały.
Al. Trzaskoma.
„Wyzwolenie” Pismo tygodniowe, polityczne, społeczne i gospodarcze Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego nr 49 z dn. 8 grudnia 1922 r.
Wspomnianą w artykule „ósemką” była lista nr 8 Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Ostatecznie Związek wygrał wybory w kraju, jak również w okręgu nr. 2 zdobywając w powiecie 55,41% głosów.
Ciekawą informację podaje Robotnik, dowiadujemy się z niej, że 3 kwietnia 1927 r. odbył się w Nieporęcie wiec monarchistyczny.
NIEPORĘT
WIEC MONARCHISTYCZNY
W dniu 3 kwietnia odbył się w Nieporęcie pierwszy wiec monarchistyczny pod gołym niebem. Przemawiał niejaki pan Poniatowski, który w szumnych słowach zapewniał, iż wszystko zło w Polsce wynika z ustroju republikańskiego, monarchja zaś jest na to zło jedynem lekarstwem. Gdy zebrani, sceptycznie odnosząc się do tez p. Poniatowskiego, jęli protestować, a kilku chciało głos zabrać, by dać mu ciętą odprawę, przewodniczący wiecu zakończył go co prędzej.
„Robotnik” Centralny Organ P.P.S. nr 107 z dn. 20 kwietnia 1927 r.
Przedwojenna prasa rozpisywała się też na temat wyborów samorządowych w gminie. Robotnik informował o wynikach wyborów w 1930 r., Dzień dobry z 1935 r. w niepochlebnym artykule Czy obywatelom [gminy przy. aut.] Nieporęt brak ambicji? Wskazywał, że po raz kolejny na swojego wójta proponują analfabetę. W 1932 i 1936 r. pojawiły się też informacje
o malwersacjach finansowych nieporęckich wójtów.
GMINA NIEPORĘT
ZWYCIESTWO ZWIĄZKU ZAWODOWEGO MAŁOROLNYCH W WYBORACH DO RADY GMINNEJ
Dnia 26 czerwca odbyły się wybory do Rady Gminnej w Nieporęcie (pow. Warszawski). Lista Związku Zawodowego Małorolnych i P.P.S. i otrzymała 11 mandatów i zastępstwo wójta. Z listy sanacyjnej wszedł do Rady: jeden członek oraz wójt.
„Robotnik” Centralny Organ P.P.S. nr 195 z dn. 8 lipca 1930 r.
Pierwsza informacja o nadużyciach finansowych nieporęckiego wójta pojawiła się w 1932 r. w kontekście podobnych malwersacji dokonanych w gminie Marki:
Grube defraudacje w 2 gminach wiejskich
Warszawa, 20.9. (Tel. wł.) W powiecie warszawskim w gminie Marki wykryto wielkie nadużycia. Okazało się, że wójt gminy niej. Jędrzejewski przywłaszczył sobie 25 tys. zł. Ustalono również, że sfałszował asygnaty na 150.000 zł. W związku z temi nadużyciami aresztowano wójta i 6 sołtysów. Na podobne nadużycia natrafiono w pobliskiej gminie Nieporęt. Wójt tej gminy roztrwonił 35 tys. zł. i kilkanaście tysięcy przywłaszczył sobie. Osadzono go w areszcie. Wobec takiego stanu rzeczy władze prowadzą kontrolę kas w sąsiednich gminach.
„Nowy Kurier dawniej Postęp” nr 217 z dn. 21.09.1932 r.
O kolejnych nadużyciach wspomina w prześmiewczy sposób ilustrowane czasopismo satyryczne Mucha:
„Goniec Warszawski” z dn. 19 sierpnia br. Pisze:
Nadużycia wójta gminy Nieporęt.
„…W kasie nie znaleziono 500.000 zł wpłaconych podatków, które ściągnął sekwestrator…”
Całe Nieporęty, nie wiem, czy warte 500.000, więc z takąż sumą podatków coś nie rychtyk. Czy to nie było przypadkiem 500 zł, na które się pan wójt połakomił?
„Mucha” Pismo satyryczno-polityczne nr 42 z dn. 9 października 1936 r.
Przedstawione powyżej informacje, to zapewne jedynie fragment wiadomości dotyczących lokalnej polityki zamieszczanych w przedwojennych gazetach. Coraz częstsze projekty służące digitalizacji archiwalnych tytułów prasowych, przyczyniają się do odnalezienia coraz to nowych, ważnych w wymiarze miejscowym „wycinków”. W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować p. Andrzejowi Olechowskiemu za wyszukanie części prezentowanych powyżej materiałów.
Konrad Szostek
Ważniejsze źródła:
„Dzień dobry” nr 175 z dn. 26 czerwca 1935 r.,
„Mucha” Pismo satyryczno-polityczne nr 42 z dn. 9 października 1936 r.,
„Nowy Kurier dawniej Postęp” nr 217 z dn. 21.09.1932 r.,
„Robotnik” Centralny Organ P.P.S. nr 107 z dn. 20 kwietnia 1927 r.,
„Robotnik” Centralny Organ P.P.S. nr 195 z dn. 8 lipca 1930 r.,
„Wyzwolenie” Pismo tygodniowe, polityczne, społeczne i gospodarcze Organ Polskiego Stronnictwa Ludowego nr 49 z dn. 8 grudnia 1922 r.
