Lata 70. i czas istnienia WZL to czas dość poważnych inwestycji w okolicach podwarszawskich. Dla odwarszawskiego nadleśnictwa bardzo charakterystyczne były zmiany powierzchniowe, przede wszystkim związane z rozbudową infrastruktury okalającej miasto – dróg, linii energetycznych, gazociągów – i licznych ośrodków wypoczynkowych.
Gruntów także przybywało, głównie w efekcie przejmowania ich z zasobu Państwowego Fundusz Ziemi. Tak wyglądały zmiany po roku: 1977 r. –110,17 ha; 1978 r. –0,29 ha; 1979 r. +153,08 ha; 1980 r. +37,24 ha; 1981 r. +58 ha; 1982 r. +13,18 ha; 1983 r. +5,34 ha.
Z większych zmian wymieńmy następujące: 1977 r. – przekazanie na rzecz KC PZPR 72,23 ha, przekazanie na rzecz gminy Skrzeszew 35,62 ha; 1978 r. – przejęcie z Nadleśnictwa Łochów 86,12 ha, przejęcie z PFZ 62,35 ha, 1981 r. – przejęcie z PFZ 58,86 ha (1).
W 1977 r. opracowano kolejny plan urządzenia lasu dla WZL. Zespół obejmował wówczas powierzchnię 29 179,61 ha, z czego na obręb Jabłonna przypadało 9382,67 ha, a na Pomiechówek niemal dwukrotnie mniej, bo 4874,89 ha. W obrębie Jabłonna znajdowało się też 71,91 ha gruntów w zarządzie Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska.
Obręb Jabłona składał się z pięciu leśnictw: Białobrzegi (1796,13 ha), Poniatów (1381,73 ha), Bukowiec (2243,60 ha), Bagno (1705,14 ha), Czarna Struga (2256,07 ha).
Obręb Pomiechówek nadzorował cztery leśnictwa: Zegrze (1238,74 ha), Kolonia (1438,46 ha), Pomiechówek (1122,69 ha) i Szczypiorno (1075,00 ha).
Lasy obu obrębów zostały uznane za ochronne, o różnych kategoriach ochronności. Już w latach 70., gdy niepomiernie mniejszy był ruch samochodowy, w planie urządzenia tak argumentowano za potrzebą ochrony lasów: Warunki życia w mieście – zanieczyszczenie powietrza, hałas, coraz większe natężenie ruchu oraz pośpiech, tak charakterystyczny dla mieszkańców wielkich aglomeracji miejskich – wpływają ujemnie na stan zdrowia człowieka. Stąd też powstaje potrzeba regeneracji sił fizycznych i psychicznych w naturalnym i zdrowym środowisku przyrodniczym.
Pewną odmiennością w WZL było odstąpienie od klasycznych metod prowadzenia gospodarki nasiennej stosowanych we wszystkich nadleśnictwach. Przede wszystkim nie wyznaczono tu gospodarczych ani wyłączonych drzewostanów nasiennych. Bazę pozyskania nasion dla potrzeb szkółkarskich całego zespołu były niektóre fragmenty drzewostanów w obrębach Chojnów, Jabłonna i Pomiechówek. Oceniono je jako wartościowe, biorąc pod uwagę ich jakość i domniemane pochodzenie lokalne. „Zagłębiem” szkółkarskim dla WZL był obręb Chojnów, gdzie znajdowało się ponad 12 z 21 ha szkółek, gdy tymczasem w Pomiechówku było ich 0,56 ha, a w Jabłonnie 4,31 ha. Pomiechówek za to posiadał jedyną i bardzo rozległą szkółkę zadrzewieniową (Zakroczym).
W miarę jak starzały się, drzewostany obrębów Jabłonna i Pomiechówek zyskiwały wyższą zasobność. W ciągu dekady do 1977 r. zasobność w Pomiechówku wzrosła ze 119,4 do 187,8 m3/ha. W Jabłonnie ten wskaźnik podniósł się z bardzo niskiego, tj. 69 m3/ha do 104 m3/ha. Dla porównania wskażmy, że obecna (stan na rok 2017) średnia zasobność lasów w Polsce kształtuje się na poziomie 286 m3/ha. Przeciętny wiek drzewostanów w Pomiechówku wynosił wówczas 46,9 lat, w Jabłonnie 41,2 lata, gdy dziś w granicach Polski sięga 59 lat. Widać więc, że na zabliźnienie się wojennych strat należało jeszcze poczekać kilka dekad. Dodajmy, że wzrost zasobności i średniego wieku drzewostanów był m.in. pochodną ograniczonego użytkowania rębnego. Gdy w 1977 r. opracowywano plan urządzenia, odnotowano, że w minionych pięciu latach przeciętnie użytkowano jedynie 60% etatu. Wśród przyczyn takiego stanu odnotowywano potrzebę utrzymania drzewostanu, wynikającą z „dostosowania do potrzeb mieszkańców stolicy i jej aglomeracji w zakresie wypoczynku i turystyki”.
Trzeba odnotować, że w planie urządzenia na lata 1977-87 przyjęto zasadę niestosowania na obszarze WZL zrębów zupełnych. Zręby, o zwężonej szerokości, można było stosować jedynie w drodze wyjątku, w warunkach konieczności przebudowy drzewostanów negatywnych. Zręby miały jak najmniej zwracać uwagę osób odwiedzających lasy – dlatego należało je zakładać tak, by w przypadku lokalizacji w sąsiedztwie drogi publicznej stykał się z nią krótszy bok. Powyższe zasady spowodowały, że łączny etat użytków rębnych na 10-lecie przyjęty w planie wyniósł 24,4 tys. m3, z czego na Jabłonnę przypadało 6500 m3, a na Pomiechówek jedynie 1000 m3 netto. Tak radykalne ograniczenia nie dotykały użytkowania przedrębnego i dlatego pozyskanie w tym zakresie było przeszło 10-krotnie większe, 264,7 tys. m3, z tego w Jabłonnie 69,2 tys. m3, w Pomiechówku 69,6 tys. m3.
W pierwszych pięciu latach funkcjonowania WZL jedynie w połowie udało się zrealizować ambitny planu wprowadzania podszytów (1846 ha). Podszyty na ubogich siedliskach nie udawały się, trzeba było stosować kosztowne posypki torfowe. Wielokrotnie też nowe nasadzenia były wydeptywane przez grzybiarzy i osoby spacerujące po lasach. Przekroczono za to zamierzenia w zakresie tzw. melioracji agrotechnicznych. Wśród nich był wykonany na powierzchni 20 tys. ha dwukrotny zabieg nawożenia z samolotu. Praktykowano także nawożenie startowe przy sadzeniu drzew na najuboższych siedliskach boru suchego i świeżego.
Najistotniejsze były zadania, które wynikały z celu powołania WZL, koncentrujące się na udostępnianiu turystycznym. Wokół Warszawy powstał liczący prawie 300 km szlak leśny, prowadzący przez wszystkie obręby zespołu. Prócz tego powstało kilkadziesiąt różnego typu miejsc wypoczynku, kilkadziesiąt parkingów i miejsc postoju pojazdów. W pierwszej kolejności w obrębie Jabłonna, m.in. w rejonie Zalewu Zegrzyńskiego. W Pomiechówku zlokalizowano jedno z trzech pól biwakowych. W planie na kolejną dekadę takich pól miało być aż 40. Jedną z największych inwestycji WZL miała być rozbudowa ogólnodostępnego ośrodka wypoczynkowego w Kosewku. Ośrodek miałby przyjąć jednorazowo nawet 3000 wypoczywających.
W latach powojennych w Nadleśnictwie Jabłonna-Nieporęt zakładano i poszerzano plantacje wiklinowe. W sumie do połowy lat 70. istniało ich aż 74 ha. Plantacje dzierżawiło Zjednoczenie Leśnej Produkcji Niedrzewnej „Las”. Poza wikliną i choinkami świerkowymi cały WZL został wyłączony z użytkowania ubocznego.
W latach 70. na terenie dzisiejszego nadleśnictwa Jabłonna zaczęły się pojawiać pierwsze łosie.
W zakresie lasów niepaństwowych podczas Komisji Techniczno-Gospodarczej padło ciekawe zalecenie, aby dążyć do opracowania koncepcji zagospodarowania i wykupu lasów niepaństwowych. Tych było niemało. W granicach obrębu Jabłonna 5436 ha, w obrębie Pomiechówek – 4322 ha (2).
10-lecie powstania WZL świętowano 23 lutego 1983 r. Odbyła się wówczas uroczysta sesja Rady Naukowo-Technicznej, organu opiniodawczo-doradczego WZL. Dyrektor zespołu podkreślał wówczas, że dotychczasowe działanie kierowanej przezeń jednostki dowiodło w praktyce, że możliwe jest jednoczesne realizowanie społecznych funkcji lasu i jego zadań produkcyjnych, z korzyścią dla lasu, gospodarki i społeczeństwa. W trakcie uroczystości nagrodzono liderów współzawodnictwa między leśnictwami. Ponownie brylowali leśnicy z Jabłonny i Pomiechówka. Pierwsze miejsce zajął W. Ferens (Białobrzegi), a drugie M. Filczuk (Zegrze) (3).
W czasach funkcjonowania WZL powstały pierwsze rezerwaty przyrody na terenie dzisiejszego nadleśnictwa. Jako pierwszy w 1977 r. został utworzony rezerwat „Wąwóz Szaniawskiego” (wówczas 11,5 ha). Co prawda objął fragment lasu, niemniej ówcześnie stanowił on grunt w zarządzie Zakładu Doświadczalnego Ziemniaka w Jadwisinie. Rezerwat nazwano, by upamiętnić w ten sposób Jerzego Szaniawskiego, zmarłego siedem lat wcześniej dramaturga i ostatniego właściciela majątku Zegrzynek. Po nacjonalizacji majątku przez PKWN, Szaniawski mieszkał w znajdującym się nieopodal obecnego rezerwatu dworku, dziś nie istniejącym.
Na gruntach Lasów Państwowym pierwszym terenem chronionym stał się rezerwat Zegrze. Utworzony w 1979 r. na powierzchni 64,29 ha miał na celu zachowanie naturalnych lasów mieszanych z udziałem dębu. Następne dwa rezerwaty, o podobnym charakterze, tworzono rok po roku w kolejnych latach. I tak w 1980 r. utworzony został rezerwat Jabłonna (22,27 ha), a w 1981 r. niewielki rezerwat Pomiechówek (18,86 ha), który miał chronić fragmenty naturalnych grądów, z okazałymi egzemplarzami drzew.
1. APW Warszawski Zespół Leśny, sygn. 62.
2. APW, Warszawski Zespół Leśny, sygn. 138, Plan urządzenia gospodarstwa leśnego, obręby Chojnów, Drewnica, Jabłonna i Pomiechówek na okres 1 X 1977 – 30 IX 1987, t. 1.
3. 10-lecie powołania WZL, „Las Polski” nr 5/1983, s. 36.
